نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 63
درس 22 : خط اعتدال و زوال
خط نصف النهار را شناخته ايم , و دانسته ايم كه همان خط زوال و خط جنوب و
شمال است , و تعريف آن را به خوبى بدست آورده ايم , اكنون سخن ما اين است
كه اقسام حك يعنى انواع آلات قطب نماها , چون بر سطح مستوى بر قاعده طبيعى
مصنوعى خود قرار گيرند , عقربه آنها در سطح دائره نصف النهار مى باشد . و به
عبارت ديگر : عقربه آنها همين خط نصف النهار و خط زوال آن موضع است كه يك
طرف آن به سوى قطب شمال , و سوى ديگر آن بسوى قطب جنوب است . و بحثى
درباره قطب مغناطيسى ارض , و قطب جغرافيائى آن در پيش است كه در جاى خود
بيان مى شود .
مطلب ديگر اين كه : در درس شانزدهم در بحث افق دانسته ايم كه خط واصل ميان
نقطه مشرق اعتدال , و نقطه مغرب اعتدال را خط مشرق و مغرب و خط اعتدال و خط
استواء گويند , و در درس بيست و يكم دانسته ايم كه خط واصل ميان نقطه جنوب و
نقطه شمال را خط نصف النهار و خط زوال و خط جنوب و شمال گويند , پس اين دو
خط در سطح دائره افق بر يكديگر عمود خواهند بود و بر زواياى قائمه همديگر را
تقاطع مى كنند بدينصورت ( ش 7 ) كه سطح دائره افق و محيط آن بدين دو خط به
چهار قسم متساوى منقسم مى گردد .
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 63