درس 12 : پيرامون ميل

در درس پيش دانسته ايم كه عرض كوكب فاصله او از فلك بروج يعنى منطقة البروج است , پس اگر كوكبى بر نفس دائره بروج بود وى را عرض نبود , چنانكه اگر كوكب بر نفس دائره معدل النهار بود وى را بعد نبود .

و چنان كه در درس پنجم دانسته شد , خورشيد هميشه در سطح دائره بروج است و هيچگاه مدار او از مدار فلك بروج اعنى منطقة البروج خارج نمى شود كه بدين سبب دائره بروج را دائره شمسيه ناميده اند , نتيجه اين كه شمس را هيچگاه عرض نبود .

پس از دروس گذشته دانسته شده است كه : اگر كوكب بر نفس معدل النهار بود آن را بعد نبود , و اگر بر نفس منطقة البروج بود آن را عرض نبود . و اگر بر يكى از دو نقطه اعتدال بود او را نه بعد بود و نه عرض . و اگر بر يكى از دو نقطه منقلب بود بعد او به قدر ميل كلى بود . و اگر بر يكى از دو نقطه نظيره انقلاب بود عرض او به قدر ميل كلى بود . و اگر بر قطب معدل بود بعد او ربع دور بود . و اگر بر قطب منطقه بود عرض او ربع دور بود . و نهايت بعد شمس از معدل النهار در دو نقطه منقلب صيفى و شتوى بود , و به عبارت ديگر : نهايت بعد شمس به قدر ميل كلى خواهد بود . و چون به اعتدالين آيد بر سطح معدل النهار بود بى بعد .

تبصره :

گمان نرود كه چون ميل اول اجزاى منطقة البروج از معدل النهار بدست آمد , ديگر چه نياز به تحصيل ميل ثانى , چه اين كه بعد مسافتى از مبدأى تا منتهايى معلوم شده است بعد عكس آن همانست كه بعد اصل بوده است ؟