درس 60 : تشريح افلاك بر مبناى هيئت مجسمه

به هيئت فلك مجسم شمس , و نيز فلك غير مجسم آن آشنا شده ايم , و بدين آشنائى به هيئت افلاك ديگر سيارات زود آگاهى مى يابيم , و بعنوان مدخل و مقدمه بحث عرض مى كنيم :

اگر در دشتى كوير بوده باشيم و كسى از دور بر خط مستقيم در محاذات ما بسوى ما بيايد و يا از ما دور شود , مدتى آن شخص سائر متحرك را , كان ثابت و ساكن مى بي نيم . مثلا در شكل 31 ناظر در نقطه ا ايستاده باشد , و سائر خط ب ح را سير كند , يا از ب به ح و يا بالعكس اما اگر سائر بجهت يمين يا يسار ناظر قطع طريق كند , ناظر بزودى مى يابد كه آنشخص در حركت است . مثلا ناظر در همان نقطه ايستاده باشد , و آن شخص سائر خط ب ح كه به تعبير رائج , افقى بوده باشد كه ب بسمت يمين ناظر , و ح بسمت يسار وى بوده باشد , چنان كه در شكل 32 .

حال اگر آن شخص سائر از دور بر محيط دائره اى سير كند و دور زند , و ناظر در همان نقطه ا از دور او را بنگرد , حركت او را در دو قوس ميان ب ح فوقانى كه جهت شمال در شكل سى و سوم ( ش 33 ) و مقابل آن قوس تحتانى كه جهت