نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 161
عنوان شده است , همين عرض بلد است كه گفته ايم , و همين طول بلد است كه گفته
ايم
. مثلا اگر گفته اند عرض جغرافيائى مدينه فاضله قم 39 34 شمالى است يعنى عرض
بلد آن بدين قدر است , و بر اين وزان است طول جغرافيايى يعنى طول بلد آن از
مبدأ معلوم .
اين بود مبدأ طول در نزد قدما كه از منتهاى عماره مى گرفتند , خواه منتهاى
عمارت
شرقى و خواه غربى . اما فعلا هر صاحب رصد مرصد خود را مبدأ طول قرار مى دهد . و به
تعبير شريف يك فصل مترجم مذكور : اكنون مستعمل نزد اهل اروپا چنان است , از
دارالملك خويش اختيار كرده ارصاد را به آن طول اعتبار كنند و نقشه عالم را نيز
بطول همان بلد فرض كرده صفايح را چنان رسم نمايند : اهالى فرانسه از پاريس
گرفته , و انگليس از گرينويچ كه موضع رصد آنها است و سه ميل مسافت اوست تا
لندن , و اهالى نمسه از ويانه , و اهل روم از قاوس , و پروس از برلين , و روس
از سنت پطرس بورغ , و هر دولتى كه اهالى وى را صنعت نقشه كشى يا علم رصد
بندى باشد از رصدگاه دارالملك آن مملكت اعتبار نمايند .
و در قانون ناصرى فرموده است([ : چون در زمان قديم منتهاى عمارت را در سمت
مغرب تا جزائر خالدات مى دانستند الى قوله : لكن در عصر ما هر دولتى جداگانه
مخصوص خود مبدأ طولى اعتبار كند , و آن را نصف النهارى مى گيرند كه بر ( كه
بر بزرگتر كذا كه بر بزرگتر ظ ) رصد خانه مملكت خود مرور كند , جز دولت
ايران و آلمانى كه هنوز بعادت قديم , جزائر خالدات را مبدا طول سازند ,
چنانكه در مملكت فرانسه نصف النهار رصدخانه پاريس را مبدأ گرفته اند , و در
دولت انليس گاه نصف النهار كليساى سن پترو را كه در لندن است مبدا طول
گيرند , و گاه نصف النهار رصدخانه گرينويج را كه در قرب لندن است و طول غربى
آن از پاريس 2 درجه 20 دقيقه 24 ثانيه است , و دولت روس نصف النهار رصدخانه
پولكوا را كه در قرب سن پطرزيورق است . و اگر چه تحويل و تبديل طولهاى مختلفة
المبادى به يكديگر بسيار سهل است و ليكن اولى آن بود كه جميع دول به اتفاق يك
نصف النهار اصلى اختيار كنند .
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 161