و انما جعلوا مبدأ الطول منتهى العمارة فى جانب الغرب اما لقربه منهم , و اما لان يكون طول البلاد كطول الكواكب على التولى حتى تكون الارضيات على وفق السماويات , و اما لان يكون الطول على نسق واحد . ( ص 214 ط 1 )

نسق واحد همان يك روشن بودن است , و بعبارت ديگر وجه و بيان آن اين است كه چون مبدأ طول منتهاى عمارت غربى يا شرقى قرار داده شده , در صورت نخستين همه بلاد فقط در جهت شرقى مبدأ واقع مى شوند , و در صورت دوم همه آنها در جهت غربى آن , اما اگر مبدأ طول را منتهاى عمارت نگيريم و يكى از بلاد اواسط معموره را مثلا مبدأ قرار دهيم بايد در جدول طول بلد , يك يك بلد را معرفى كنيم و مواظب باشيم كه شرقى آنست يا غربى آن كمالايخفى و اين موجب اضطراب خاطر محاسب مى گردد كه بدان اشارت نموده ايم . و باز بحث بيشتر در اين امر در پيش است كه گفته آيد .

تبصره :

جزائر خالدات ( جزائر كانارى ) در اطلسها و نقشه ها و كره هاى ارضى در جهت غرب افريقا در اقيانوس اطلس شمالى قريب به عرض شمالى سى درجه مشاهده مى شود كه عرض شمالى هرو ( فرو ) على التحقيق 27 درجه و 45 دقيقه و 8 ثانيه است . و هرو در جزائر كنارى يعنى جزائر خالدات به صورت( هيرو) نيز نوشته آمده است , و گاهى هرو و فرو بشد و او نيز تلفظ مى شود , غرض در اين تبصره اين است كه بعضى گفته اند :

( و لما عرف آخرون ان تلك الجزائراى جزائر الخالدات , غرقت فى الماء جعلوا ساحل البحر الغربى عند خط الاستواء مبدءا) . ( ص 214 ط 1 دروس معرفة الوقت و القبلة )

با اين كه ساحل بحر غربى ( اقيانوس اطلس ) به محاذات جزائر كانارى در حدود عرض شمالى 27 درجه است و با تعبير( عند خط الاستواء) وفق نمى دهد , و اگر ساحل بحر غربى به محاذات جزائر كانارى نباشد باز( عند خط الاستواء)