نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 72
بوده است و اگر براستى پيامبر در همه موارد يا تنها در موارد ضرورت و
تأخير وحى , حق اجتهاد داشت بايد در اين مورد اجتهاد كرده باشد والا چرا تا
چهل روز به تأخير افتاده است . اين جريان نمايانگر اين است كه اجتهاد از
راه رأى و تفكر شخصى در احكام حوادث واقعه براى رسول خدا نبوده است .
ناتمام بودن استدلال به آيه مذكور بر مدعى
بعضى بر اين دليل نقد و اشكال كرده اند , بدين شرح :
اولا ـ خوددارى رسول خدا از اجتهاد در بعض حوادث واقعه ملازمت
ندارد بر اينكه پيامبر در تمام حوادث و پديده ها اجتهاد ننموده باشد .
ثانيا ـ تأخير اجتهاد او در حادثه مذكور ممكن است به سبب توسعه وقت
آن و يا به سبب نياز اجتهاد به وقت زياد يا نبودن مسأله در موضوع اجتهاد
يا نهى خاصى از اجتهاد در آن مورد بوده است .
اين نقد و اشكال به گونه كامل خدشه پذير است زيرا در اين حادثه هيچ
گونه خصوصيتى نبوده و با حوادث و پديده هاى ديگر هيچ فرقى نداشته و اما
عواملى را كه به عنوان امكان يادآور شده است اشكال در آنها بقدرى واضح است
كه نياز به بيان ندارد لذا جهت عدم تطويل خوددارى شد . ( علاقمندان مى
توانند رجوع كنند به المستصفى فى علم الاصول ابوحامد محمد غزالى ج 2 , ص
356 و الاحكام فى اصول الاحكام علامه آمدى ج 3 , ص 144 و شرح عضدى بر مختصر
ابن حاجب ج 2 , ص 292 و الاحكام لاصول الاحكام ابن حزم ظاهرى ج 5 ص 132 و
فصول البدايع فنزى ج 2 , ص 426 , و المحصول رازى ج 2 , ص 699 و تهذيب
الاصول الى علم الاصول ) .
﴿و ما اختلفتم فيه من شئى محكمه الى الله ﴾ ( شورى , آيه . ( 10
يعنى : هر چيزى كه مورد اختلاف شما قرار گرفت , حكم آن با خداست و بايد از ناحيه او مشخص گردد .
﴿انا انزلنا اليك الكتاب بالحق لتحكم بين الناس بما اراك الله و لتكن للخائنين خصيما )) ( نساء , آيه . ( 106
يعنى : ما فرو فرستاديم به سوى تو كتاب را بحق , تا حكم كنى بين
مردم به آنچه خداوند ترا نمايانده است و بايد تو با خائنان دشمن باشى .
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 72