اصوليين در مورد تفاوت بين عموم و اطلاق مى گويند دلالت عام
بر افراد بالوضع است ولى دلالت مطلق بر افراد و مصاديقش بالوضع نيست
بلكه بالعقل است . يعنى در عام با توجه به ساختمان جمله و لفظ , شمول و
سرايت به افراد و مصاديق تحت عام استنباط مى شود . مثلا در جمله همه
علماء را احترام كنيد , لفظ همه و استعمال علماء به صيغه جمع , مفيد اين
معنى است كه منظور گوينده , امر به احترام كليه مصاديق و افراد تحت
عام يعنى همه علماء است . و اين عموم و شمول از سياق اشتقاق و تركيب
كلمات جمله استنباط مى شود . در حاليكه در اطلاق اينطور نيست , مثلا
در جمله عالم را احترام كنيد , كلمه عالم به صورت اسم جنس نكره استعمال
شده و در جمله لفظى از ادات عموم مانند همه , كليه و تمام وجود ندارد
تا با دلالت آنها مطلق تمام مصاديق و افراد متعلقش را شامل شود ولى با
ترتيبى كه ذيلا تحت مبحث مقدمات حكمت گفته مى شود از لفظ مطلق , شخص
مخاطب استفاده شمول مى كنند يعنى با يك برداشت عقلى و با استخدام
مقدمات حكمت لزوم احترام به همه علماء را نتيجه مى گيرد .
منظور از مقدمات حكمت شرايطى است كه شنونده در صورت اجتماع آن شرايط از لفظ استفاده اطلاق مى نمايد .
ب ) مقدمات حكمت
در مورد مقدمات حكمت بين اصوليين تفاوت نظر وجود دارد .
اسلامى باشد , اين اصل بر اطلاق يا عموم همه
اصول قانون اساسى و قوانين و مقررات ديگر حاكم است و تشخيص اين امر بر
عهده فقهاى شوراى نگهبان است]( .