2 . تقابل بين اطلاق و تقييد

اين تقابل , عدم و ملكه است . زيرا تحقيق در مقام اين است كه اطلاق به مقدمات حكمت ثابت مى شود و مدلول لفظ و خود لفظ نيست تا بالوضع باشد .بنابراين , نياز به يك رشته مقدمات دارد كه بعد از تماميت آنها شيوع و سريان مى يابد .

با اين بيان , اطلاق عبارت است از عدم تقييد طبيعت و عدم تقييد ماهيت به قيد وجودى و يا به قيد عدمى در موضوعى كه قابليت تقييد داشته باشد . پس اگر قرار باشد كه طبيعت يا ماهيت قابليت تقييد نداشته باشند , به همان اصطلاحى كه در فلسفه گفته مى شود نمى توان مطلق داشت . بنابراين , چون وجود اطلاق نياز به مقدمات حكمت دارد و بايد در موضوع قابل اين تقييد وارد شود , در نتيجه تقابلاين دو ( اطلاق و تقييد ) تقابل عدم و ملكه خواهد بود , و نبايد تصور كرد كهاين تقابل سلب و ايجاب و يا تقابل تضاد است . چون اعتبار قابليت در تقييد را در موضوع قابل آورده و ذكر كرده ايم , قهرا امر منحصر در تقابل عدم و ملكه مى شود , نه سلب و ايجاب و نه تضاد . در واقع , در اين قسم از تقابلها قابليت محل شرط