7 . عام و استثنا در كلام

اگر عام در كلامى وارد شود و سپس در آخر استثنايى بيايد , آيا اين استثنا به جمله آخر مى خوردى ابه همه جمله ها ؟ ﴿ والذين يرمون المحصنات . . . ﴾ [( نور]) , 4 ) : كسانى ك به زنها نسبت زنا مى دهند و نتوانند چهار شاهد عادل بياورند كه شهادت بدهند ﴿ فاجلدوهم ثمانين جلدة﴾ بايد به آنها هشتاد تازيانه زد . اين يك كيفر است . كيفر دوم : ولا تقبلوا . . .

يعنى از آنها شهادتشان نيز قبول نمى شود . سپس مى فرمايد :﴿ و اولئك هم الفاسقون﴾ : اينها فاسق هم هستند , يعنى مثلا امام جماعت هم نمى توانند بشوند و در حضورشان نمى شود طلاق داد . آنگاه در آخر استثناء مىآيد كه : ﴿ الاالذين تابوا﴾ مگر كسانى كه توبه كرده اند . اكنون سؤال اين است كه ﴿ الاالذين تابوا﴾ فقط به ﴿اولئك هم الفاسقون﴾ مى خورد , يعنى اينها كه فاسقند اگر توبه كردند , ديگر فاسق نيستند و مى توانند مثلا امام جماعت شوند , يا ﴿ الاالذين تابوا﴾ به همه كيفرها مى خورد , يعنى اين افراد تازيانه نمى خورند و شهادتشان هم قبول مى شود . و يا اينكه بايد گفت اصلا ظهور ندارد نه ظهور در كيفر آخر و نه ظهور در همه كيفرها , بلكه مجمل است , به دليل آنكه ظهور در هر كدام قرينة مى خواهد و وقتى قرينة نيست مجمل مى شود . و يا بايد تفصيل داد و گفت جمله هايى كه موضوع و محمول در همه آنها ذكر مى شود , مثلا[ ( أكرم العلماء و ضيف الساداتو وقرالكبار الاالفساق منهم]) , عدم اكرام به آخرى مى خورد . أما اگر چنين نبود , يعنى موضوع فقط يك دفعه ذكر شده بود , مثلا[ ( أكرم العلماء والسادات و الكبار الاالفساق منهم]) , عدم اكرام به همه برمى گردد . اين تفصيل از آنمرحوم ميرزاى نائينى ( رحمة الله عليه ) است در اينجا ممكن است بگوييمكسانى كه قائل به برگشتن اين استثناء به خصوص