وحدت اسلامى يا پرتو ايمان

وقتى قرارگاه نظام مسلمانان و پايگاه وحدت اسلامى ساخته شد، ابتكارى ديگر مورد نياز بود تا يكپارچگى و بالندگى اجتماع را تضمين كند. اخوت اسلامى، كه با روح ايمان آميخته است، بهترين ابتكارى بود كه مى‌توانست اين وحدت و هماهنگى همه‌جانبه را پايدار سازد و به‌جاى درگيرى‌ها، نابرابرى‌ها و امتيازهاى نادرست، دوستى، صميمت، مساوات و عدل پديد آورد.

‌ با آن كه بر اساس قانون عمومى انما المؤمنون اخوة [1] هر مسلمانى برادر مسلمان ديگر است، رسول‌خدا (صلى الله عليه وآله) ميان انصار و مهاجرين عقد برادرى خواند و در پايان على (عليه السلام) را برادر خود خواند و فرمود: انت اخى فى الدّنيا و الأخرة . [2]

منشور يگانگى

دو قبيله اوس و خزرج و مهاجران مكه زيربناى اين پديده بزرگ اجتماعى و هسته مركزى اين ملت در مدينه شمرده مى‌شدند. وجود رخنه در اين ‌بنا‌ نه غيرقابل انتظار بلكه امرى طبيعى به نظر مى‌رسيد. دوگانگى ميان اوس و خزرج، كه ساليانى دراز يكديگر را مى‌كشتند، تعصب همشهرى‌گرى يثربيان و مكيان آينده را در ابهام قرار مى‌داد.

‌ اعراب باديه نشين كه اسلام مى‌پذيرفتند نيز از تعصبى شديد برخوردار بودند. در آينده‌اى نزديك، گوناگونى زبان، نژاد و زادگاه اين تازه ايمان آوردگان دامنه اختلافات را فزونى مى‌بخشيد و اساس توحيد و حكومت الهى را تهديد مى‌كرد.

‌ پيامبرخاتم (صلى الله عليه وآله) براى زدودن تعصب‌ها، اختلاف‌ها و نهادينه ساختن وحدت، دو قبيله اوس و خزرج را ‌انصار‌ لقب داد و هر دو گروه را زير پوشش اين لقب، ياور يكديگر ساخت. افزون بر اين، مكيان و اقوام عرب را ‌مهاجر‌ لقب داد و وحدت آن‌ها را زير پوشش هجرت تأمين كرد. بدين ترتيب مهاجران كه همه چيزشان را در مكه به يغماى شرك گذاشته بودند تا ايمانشان را به سلامت برند تحت سرپرستى انصار و شريك مزرعه، خانه و آسايش آنان شدند. اخوت اسلامى وحدت همگانى به ارمغان آورد و جامعه مسلمانان را سامان بخشيد.

‌ از طرفى مشكلات خارجى جامعه نوپاى اسلامى نيز بسيار بود. قريش، با ثروت بسيار و