‌ 1. ضرورت و انگيزه نياز به جانشين چيست؟

‌ 2. انتظار خردپسند از پيامبر (صلى الله عليه وآله) در اين زمينه چه بوده است؟

‌ 3. معناى پيشوايى امت در جانشينى و وظايف ولى امر مسلمانان بعد از پيامبر (صلى الله عليه وآله) چيست؟

‌ هرچند علم كلام عهده‌دار پاسخ به چنين پرسش‌هايى است; اما اشاره‌اى كوتاه بدين پاسخ‌ها ضرورى است; زيرا:

‌ اين مباحث در تبيين و ورود صحيح به مطالب اصلى اين فصل نقشى تعيين كننده دارد. برخى از دلايل نياز به جانشين پيامبر (صلى الله عليه وآله) عبارت است از:

‌ 1. دلايل و فلسفه بعثت پيامبران (عليهم السلام) ، مانند قانون ثابت و ضرورى هدايت عمومى;

‌ 2. نياز جامعه به زمامدار;

‌ 3. لزوم ارتباط بين عالم ربوبى و عالم انسانى;

‌ 4. تفسير و بيان اصول كلى دين و آيات قرآن;

‌ 5‌. تأكيدهاى قرآن بر نقش جانشين پيامبر (صلى الله عليه وآله) در تكميل دين و اتمام نعمت.

سيره مستمر پيامبر (صلى الله عليه وآله) چنان بود كه در سفرهاى كوتاه‌مدت يك يا چند روزه، براى خود جانشين تعيين مى‌كرد; پس چگونه ممكن است در سفر طولانى و بدون بازگشت ـ مرگ ـ امت را بدون راهنما و رهبر رها سازد؟ آيا معقول است شخصيتى كه عقل كل به‌شمار مى‌آيد، دين را كه نسخه شفابخش بشر در همه زمان‌ها مى‌داند، از خود مردم به آنان مهربان‌تر بوده، براى سعادت و هدايت‌شان سخت‌ترين آزارها را به‌جان خريده است، در جهت به ساحل نجات رساندن امت و ثمربخش كردن دين تدبيرى نينديشيده باشد؟! آيا ساحت مقدس شخصيت والا و فوق‌العاده نبى‌اكرم (صلى الله عليه وآله) چنين كوتاهى را بر مى‌تابد؟

‌ با عنايت به اين‌كه سيره پيوسته ديگر پيامبران (عليهم السلام) بر انتصاب جانشين شايسته دلالت دارد و يوشع و پطرس [1] به ترتيب از سوى حضرت موسى و عيسى (عليهما السلام) به جانشينى برگزيده شدند، ناديده گرفتن اين امر از سوى پيامبرخاتم (صلى الله عليه وآله) كوتاهى در انجام رسالت