اين شيوه، درباره خود تو رياضت و براى رعيت، لطف است و مرحمت؛ و اين عذرخواهى وسيله‌اى خواهد بود كه حقّ و عدالت را به آنان بياموزى و به پيروى از حق وادارشان سازى.

از اين جملات، نتايج حياتى توجيه منطقى و اصولى مسائل نيز به شرح زير روشن مى‌شود:

1. زمامدارى كه خود را ملزم به توجيه مسائل در مقابل مردم بداند، در واقع تفوّق و برترى مردم را نسبت به خود پذيرفته است.

اين بينش [و به عبارت ديگر اين نوع برخورد با مردم‌] باعث خواهد شد كه والى بر نفس خودش تسلّط پيدا كند و با اين تسلّط- كه خود نوعى رياضت است- بتواند با بدى‌ها و هواهاى خود و ديگران مبارزه نمايد.

2. توجيه اصولى مسائل موجب مى‌شود كه مردم با حق آشنا شوند و خود را ملزم به رعايت حق و عدالت بدانند و از اجرا شدن آن ناخشنود نباشند.

صلح و زندگى مسالمت‌آميز

آيين الهى اسلام بيش از هر چيز انسان‌ها را به صلح و سازش و زندگى مسالمت‌آميز دعوت مى‌كند و با شعار «الصُّلْحُ خَيْرٌ» [1] صلح را به عنوان يكى از مهم‌ترين اهداف عاليه خود مطرح مى‌سازد.

در ضمن سياست خارجى و داخلى اسلام را بر اساس زندگى‌

[1]. آشتى، نيكوست.