نظريه دوّم (نظريه مرحوم آخوند)

مرحوم آخوند معتقد است، حروف داراى وضع عام و موضوع له عام بوده و حتّى مستعمل فيه در آنها هم عام است‌، يعنى واضع، كلّى ابتدا را در نظر گرفته و لفظ «مِنْ» را براى همين معناى كلّى وضع كرده است و در مقام استعمال نيز در همين معناى كلى، استعمال مى‌شود. بنابراين، مراحل سه‌گانه وضع، موضوع له و مستعمل فيه در مورد حروف و اسم‌هاى هم سنخ آنها يكسان است ولى مقام استعمال آنها با يكديگر فرق دارد. مرحوم آخوند، ظاهراً اين قول را از مرحوم رضى «نجم الأئمه» اخذ كرده است ولى اين مسئله در كلام مرحوم رضى روشن نشده است و مرحوم آخوند آن را روشن كرده است. [1] كلام مرحوم آخوند، دو محور دارد: محور اوّل: اشكالى است كه به مشهور نحويين وارد كرده است. محور دوّم: مطلبى است كه خود مرحوم آخوند اختيار كرده است.

1- اشكال مرحوم آخوند به كلام مشهور نحويين‌

مشهور نحويين معتقدند: موضوع له در حروف، خاص است. مرحوم آخوند مى‌فرمايد: «خاص» به معناى «جزئى» است. تشخّص، مساوق با وجود است. خصوصيت، همراه با وجود تحقّق پيدا مى‌كند. بنابراين مى‌توانيم كلمه «خاص» را برداشته و به‌جاى آن كلمه «جزئى» را بگذاريم و بگوييم: موضوع له در حروف، «جزئى» است. اكنون از مشهور نحويين سؤال مى‌كنيم: مراد شما از «جزئى»

[1]- در مورد كلام مرحوم رضى، در ذيل قول سوّم بحث خواهيم كرد.