كلمه «علم» نداريم بلكه كلمه «قواعد» را مى‌آوريم و مى‌گوييم: علم اصول عبارت از قواعدى است كه .... و به عبارت ديگر: در تعريف علم اصول، ضابطه و ملاك قواعد اصوليه مشخص مى‌شود. ولى ايشان در تعريف خود فرموده است: «من دون حاجة إلى ضمّ كبرى أُصولية إليها» درحالى‌كه تعريف علم اصول در حقيقت براى بيان معيار و ضابطه‌اى براى همين كبراى اصوليه است. بنابراين، تعريف ايشان مستلزم دور است، زيرا علم ما به كبراى اصوليه متوقّف بر علم به تعريف علم اصول است و از طرفى علم به تعريف علم اصول، متوقّف بر علم به كبراى اصوليه است. اين اشكال، مهم‌ترين اشكالى است كه به تعريف آيت‌اللَّه خويى «دام ظلّه» وارد است. در نتيجه، تعريف ايشان نيز تعريف كاملى نيست.

6- تعريف امام خمينى «دام ظلّه» از علم اصول‌

امام خمينى «دام ظلّه» در تعريف علم اصول فرموده است: علم الاصول هو القواعد الآلية التي يمكن أن تقع كبرى‌ [1] استنتاج الأحكام الكلّية الفرعيّة الإلهيّة أو الوظيفة العمليّة. [2] در كلام ايشان، براى قواعد اصولى خصوصيت‌هايى مطرح شده كه به توضيح آنها مى‌پردازيم: 1- علم الاصول هو القواعد الآلية: قواعدى كه مى‌توانند، كبراى استنتاج حكم الهى قرار گيرند، دو دسته‌اند: قواعد آلى و قواعد استقلالى. قواعد آلى: قواعدى است كه وسيله و طريق رسيدن به هدف ديگرى- يعنى حكم الهى- بوده و خود آنها استقلالًا مورد نظر نيستند.

[1]- در تهذيب الاصول «في كبرى» نوشته است كه ذكر كلمه «فى» صحيح نيست.

[2]- مناهج الوصول إلى علم الاصول، ج 1، ص 51 و تهذيب الاصول، ج 1، ص 11.