نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 145
اربعه
واقع مىشود مثل انسانى است كه در تحت جنس حيوان قرار گرفته است و ما اگر از عوارض
ذاتى جنس مشتق بحث كنيم، مىگوييم: عوارضِ ذاتىِ جنس به عنوان عوارضِ ذاتىِ نوع
نيز به حساب مىآيد و آنچه ما در مورد موضوع علم مىخواهيم اين است كه در آن علم
از عوارض ذاتى آن موضوع بحث شود، خواه واسطهاى در كار باشد يا واسطهاى در كار
نباشد. پاسخ اشكال: كسى كه طرف مقابل مرحوم
آخوند است، صاحب فصول رحمه الله مىباشد و صاحب فصول رحمه الله معتقد است: عرضِ
ذاتى جنس، نمىتواند عرضِ ذاتى نوع باشد بلكه عرضِ ذاتىِ جنس، نسبت به نوع، عنوانِ
عرض غريب را دارد. در نتيجه اشكال مرحوم آخوند به صاحب فصول رحمه الله به قوّت خود
باقى است.
3-
نظريه مرحوم آخوند
با
توجّه به اينكه مرحوم آخوند معتقد است: «موضوع علم، جامع بين موضوعات مسائل آن علم
است و ارتباط بين موضوع علم و موضوعات مسائل، ارتباط بين كلّى و افراد و طبيعى و
مصاديق است» روى اين مبنا فرموده است: «موضوع علم اصول عبارت از قدر جامع بين موضوعات مسائل علم اصول
است، و لازم نيست اين قدر جامع داراى عنوان و نام مشخصى باشد، بلكه همين مقدار كه
بدانيم موضوع علم اصول قدر جامع بين موضوعات مسائل اين علم است كفايت مىكند». [1]
اشكال
بر كلام مرحوم آخوند:
اوّلًا: خيلى بعيد است كه موضوع، آنقدر مبهم باشد كه ناچار باشيم به اين
كيفيت به آن اشاره كنيم. ثانياً: امام خمينى «دام ظلّه» در رساله مختصرى كه در رابطه با تعريف علم
اصول