بنابراين شما يا بايد ملتزم شويد كه مسئله «ظاهر الكتاب حجة أم لا؟» مسئله اصولى نيست و يا بايد ملتزم شويد كه وصف حجيت در موضوع علم اصول اخذ نشده و ذات كتاب به عنوان موضوع براى علم اصول است. در باب اجماع نيز همين اشكال مطرح است زيرا تمام مباحث اجماع در رابطه با اين است كه آيا اجماع حجت است يا نه؟ و اگر قرار باشد «اجماع با وصف حجيت و دليليت» موضوع براى علم اصول باشد، اين ضروريه به شرط محمول است و ديگر در علم اصول نمى‌توان بحث كرد كه «آيا اجماع حجت است يا نه؟»، زيرا لازم مى‌آيد بگوييم: الإجماع الذي هو حجةٌ هل يكون حجةً أم لا؟ و نيز وقتى سنت- با وصف حجّيت و دليليت- موضوع علم اصول باشد، معناى «خبر واحد حجت است يا نه؟» اين است كه «آيا خبر واحدى كه حجت است، حجت است يا نه؟». [1]

2- نظريّه صاحب فصول رحمه الله‌

صاحب فصول رحمه الله پس از اشكال بر كلام مشهور و محقق قمى رحمه الله مى‌فرمايد: راه حلّ اين است كه وصف «كونها حجة» را از موضوع علم اصول برداشته و موضوع را «ذات ادلّه اربعه» قرار دهيم. بنابراين مى‌توانيم در علم اصول از حجيت ظاهر كتاب، اجماع و خبر واحد بحث كنيم. [2]

اشكال مرحوم آخوند بر صاحب فصول رحمه الله‌

مرحوم آخوند مى‌فرمايد: راه حلّ صاحب فصول رحمه الله مشكل را حلّ نمى‌كند، زيرا ما از صاحب فصول رحمه الله سؤال مى‌كنيم: شما كه سنّت را- به عنوان يكى از ادلّه اربعه- موضوع علم اصول قرار داديد، آيا مرادتان از اين سنّت چيست؟ دو احتمال وجود

[1]- الفصول الغروية فى الاصول الفقهيّة، ص 11

[2]- همان.