ما مى‌خواهيم ضابطه در دستمان باشد. مدوّن مى‌خواهد ضابطه در اختيار داشته باشد، يك سرى مسائل را در مقام تدوين در كتابش بنويسد و يك سرى مسائل را حذف كند. بنابراين، با توجّه به اشكالاتى كه به كلام آيت‌اللَّه خويى «دام ظلّه» وارد است، نمى‌توان كلام ايشان را در رابطه با تمايز علوم پذيرفت. تذكر: اشكالاتى نيز در رابطه با مسئله تعليم و تعلّم مطرح است كه چون مورد بحث ما نيست از آنها صرف‌نظر كرديم.

6- نظريه جديد در مورد تمايز علوم‌

در باب تمايز علوم، نظريه جديدى ارائه شده كه تمايز علوم را به تمايز «روش‌ها» و «شيوه‌ها» و «اسلوب‌ها» و به تعبير آنان‌ «متدها» ى بحث قرار دهيم و بگوييم: تغيير روش و اسلوب، موجب تعدّد علم و تمايز علوم مى‌شود، اگرچه موضوعِ علوم، واحد باشد. يعنى اگرچه علوم متعددى در رابطه با يك موضوع بحث كنند ولى چون روش و اسلوب بحث در آنها تفاوت دارد، همين امر سبب تمايز علوم بشود. مثلًا در مسأله‌ «انسان‌شناسى» اگر از روش تعقّل و برهان و استدلال استفاده كنيم، اين را «انسان‌شناسى فلسفى» يا «علم النفس» مى‌نامند و اگر بخواهيم انسان را از طريق آيات و روايات مورد بحث قرار دهيم مى‌توانيم آن را به عنوان علم ديگرى به حساب آورده و مثلًا آن را «انسان‌شناسى دينى» بناميم. و اگر بخواهيم انسان را از راه تجربه و آثار و بقاياى انسان‌هاى اوّليه مورد بررسى قرار دهيم مى‌توانيم آن را علم سوّمى به حساب آورده و آن را «انسان‌شناسى جسمانى يا زيستى» بناميم. بنابراين ما سه علم داريم كه موضوع آنها «انسان» است ولى چون روش بحث در هركدام با ديگرى فرق دارد همين تفاوت روش‌ها سبب تمايز علوم گرديده است. مسئله‌ «خداشناسى» نيز به همين شكل است، زيرا گاهى از راه برهان علت و معلول و امثال آن- كه در فلسفه مطرح است- تحقّق پيدا مى‌كند كه مى‌توان آن را