فرمود اوضاع دگرگون شده و آن‌چه واقع شده بود را اعلان نمود و افرادى كه به طمع دنيا در سپاه امام بودند به تدريج متفرق شدند.

در شب عاشورا آمار مانده‌ها بنا بر آن‌چه در بعضى كتاب‌ها آمده 72 تن بوده و تمام آنها به شهادت رسيدند. ولى مرحوم سيد بن طاووس مى‌فرمايد بر طبق روايتى كه از امام باقر (ع) نقل شده 145 سوار و 100 تن پياده ضبط گرديده است و همچنين مرحوم سيد نوشته‌اند كه در شب عاشورا امام براى عبادت و خواندن قرآن و سفارش‌هاى نهايى به اصحاب و پيروان خود مهلت گرفت، زمزمه مناجات امام و اصحاب ايشان فضايى از نورانيت به وجود آورد كه 32 تن از لشكر عمر بن سعد جدا و به سپاه امام ملحق شدند. اينان به عنوان شهداى بى نام و نشان به شهادت رسيدند. [1] مرحوم مامقانى در كتاب تنقيح المقال نوشته‌اند افرادى كه در ركاب امام حسين (ع) به شهادت رسيده و شناسايى شده‌اند، بيش از صد نفر ضبط گرديده‌اند. [2]

[1]- رجوع شود به كتاب لهوف (ملهوف) از سيد بن طاووس: 32 و 39 و 41.

[2]- صاحب تنقيح المقال در ج 1 بعد از آن كه از فهرست محتواى كتاب فارغ شده فوايدى را تذكر داده است. يكى از آن فوايد اين است كه از شهداى واقعه عاشورا بيش از صد تن با نام و نشان شناسايى شده‌اند. در هر حال شهداى بنى هاشم در ارشاد شيخ مفيد در فصلى كه مربوط به شهداى بنى هاشم مى‌باشد 17 تن بوده (ص 333) و در فصل فرزندان امير المؤمنين دو تن ديگر اضافه كرده (يكى محمد اصغر و ديگر عبيدالله مى‌باشد) كه در مجموع با حضرت سيد الشهدا 20 تن مى‌شوند. در كتاب اعيان الشيعه نام 30 تن از شهدا مذكور است (اعيان الشيعه 610: 1) از ديدگاه روايات در حديث ربان بن شبيب و زيارت ناحيه مقدسه 17 تن و در روايت عبدالله بن سنان از امام صادق (ع) سى نفر با موالى و غلامان ذكر شده است. اين اختلاف را مى‌توان بر طرف نمود به اين كه آن‌چه در ارقام كمتر ذكر شده نظر به معروفين آنان است نه آمار كل.

در هر حال يكى از كتاب‌هايى كه به زبان فارسى و با تحقيق كامل با تصحيح متون در دسترس مى‌باشد كتاب قمقام زخار و صمصام تبار از تأليفات فرهاد ميرزا فرزند عباس ميرزا نوه فتحعلى شاه قاجار است. به جلد دوم ص 280 آن كتاب رجوع شود.