اشكالات وارد بر ديدگاه محقّق مراغى رحمه الله‌

به نظر مى‌رسد بر سخنان مرحوم مراغى قدس سره اشكالات متعددى وارد است؛

اوّلين اشكال‌ اين است كه «مجموع من حيث هو مجموع» وجود خارجى ندارد تا گفته شود ضمان به آن توجّه پيدا مى‌كند. مجموع، امرى انتزاعى است و غير از وجود اجزا چيز ديگرى نيست؛ امر انتزاعى نيز قابليّت تعلّق ضمان ندارد و بلكه اشخاص و عهده آنان است كه قالبيت تعلّق ضمان دران. در بحث حكم تكليفى و واجب كفايى نز برخى از فقها گفته‌اند واجب به مجموع من حيث المجموع تعلّق مى‌گيرد؛ و اين حرف مورد اشكال تمام بزرگان قرار گرفته است كه چيزى به نام مجموع وجود ندارد.

اشكال دوّم: صاحب عناوين رحمه الله بين يد مركّب و يد منضمّ تفكيك قائل شده‌اند؛ در حالى كه اگر ملاك، صدق استيلاست، بايد گفت در مواردى كه استيلا صدق كند، ضمان وجود دارد و اگر استيلائى نباشد، ضمان هم نيست.

بنابراين، فرقى بين يد مركّبه و منضمّه نيست و وجهى براى تفكيك در اينجا