بخش دوم: بررسى مفردات حديث «على اليد»

فصل اوّل: مفهوم يد و انواع آن‌

بعد از روشن شدن مفاد تركيبى و دلالت روايت بر حكم وضعى، بحث بعدى كه مطرح مى‌شود، بحث از مفردات حديث- كلمات «يد»، «أدا» و «ما أخذت»- است.

گفتار اوّل: معناى كلمه «يد»

اولين مطلب اين است كه منظور از كلمه «يد» چيست؟ آيا مقصود، خصوص يد جارحه است؟

در پاسخ بايد گفت: ترديدى نيست كه مراد از «يد» خصوص دست موجود در بدن انسان نيست و بلكه اگر كسى مثلًا با پاى خود بر مال ديگرى تسلط پيدا كند، مشمول حديث «على اليد» خواهد بود؛ هر چند كه از سياق عبارت حديث برمى‌آيد كه اموال با دست گرفته مى‌شود. به همين جهت، علما و بزرگان گفته‌اند: مقصود از «يد» در اين روايت، استيلا و تسلط بر مال غير است؛ و هر حكمى كه از حديث «على اليد» استفاده شود، بر اين موارد نيز صدق مى‌كند.