ادلّه قائلين به تعدّد قاعده‌

ادلّه قائلين به تعدّد قاعده‌

قائلان به تعدّد قاعده فراغ و تجاوز، در مجموع، چهار دليل براى مدّعاى خود ذكر نموده‌اند. ميرزاى نائينى رحمه الله دلائلى را كه در مقام ثبوت براى تعدّد قاعده بيان شده است را ذكر مى‌كنند كه به شرح ذير است:

دليل اوّل: عدم وجود قدر جامع بين دو قاعده‌

دليل اوّلى كه بر تعدّد قاعده اقامه شده، اين است كه موضوع در قاعده فراغ شكّ در صحّت است؛ ليكن موضوع در قاعده تجاوز شكّ در وجود مى‌باشد؛ و اين دو قدر جامعى ندارند.

سه بيان و تقرير براى دليل فوق ذكر شده است كه هر سه را مطرح و بررسى مى‌كنيم:

بيان اوّل: نظر محقّق نائينى رحمه الله‌

ميرزاى نائينى رحمه الله دليل اوّل را چنين بيان مى‌كنند: موضوع و متعلّق شكّ در قاعده فراغ، صحّت عمل به صورت مفاد كان ناقصه است- يعنى: مى‌خواهيم وصف صحّت را براى يك عمل خارجى اثبات كنيم-؛ امّا موضوع و متعلّق شكّ در قاعده تجاوز،