responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : قاعده فراغ وتجاوز نویسنده : حسينى خواه، سيدجواد    جلد : 1  صفحه : 200

ديدگاه شيخ انصارى رحمه الله‌

مرحوم شيخ انصارى مى‌گويد: منظور، اجزاى اصلى عمل است؛ و ظاهر روايت صحيحه‌ى اسماعيل بن جابر نيز همين را مى‌رساند. زيرا، امام عليه السلام در صدر روايت مى‌فرمايد: «إن شكّ في الركوع بعد ما سجد فليمض وإن شكّ في السجود بعد ما قام فليمض»؛ و اين عبارت، به عنوان مقدّمه و زمينه‌چينى براى ضابطه‌ى كلّى ذيل روايت است كه مى‌فرمايد: «كلّ شي‌ء شكّ في ممّا قد جاوزه ودخل في غيره فليمض عليه». [1]

شيخ اعظم رحمه الله مى‌فرمايد: صدر روايت كه مواردى را مشخص مى‌كند، ذيل روايت و قاعده‌ى كلّى آن را تحديد مى‌كند؛ يعنى منظور از دخول در غير، دخول در اجزاى اصلى است؛ يعنى: غيرى كه شارع آن را مترتّب بر جزء مشكوك قرار داده است؛ مانند: ركوع، سجده و قيام، نه هر جزئى هرچند غير اصلى باشد. [2]

طبق اين نظر، اگر كسى در حال هوىّ براى سجود شكّ كند ركوع را انجام داده است يا نه، بايستى به شكّش اعتنا كند و ركوع را به‌جا آورد؛ قاعده تجاوز در اين حالت جارى نمى‌شود. مؤيّد اين نظر روايت ديگرى است كه مى‌گويد: از امام پرسيدم:

«رجل رفع رأسه من السجود فشكّ قبل أن يستوي جالساً فلم يدر أسجد أم لم يسجد؟ قال: يسجد، قلت: فرجل نهض من سجوده فشكّ قبل أن يستوي قائماً فلم يدر أسجد أم لم يسجد؟ قال: سجد». [3]

مردى سر از سجده برداشت؛ قبل از آن كه كاملًا بنشيند، شكّ كرد آيا سجده كرده يا نه؟ امام عليه السلام فرمود: بايد سجده كند. گفتم: قبل از اين كه كاملًا بايستد شكّ كرد كه سجده كرده يا نه؟ فرمود: سجده كند.

اين روايت صريح است كه دخول در اجزاى غير اصلى كافى نيست.


[1]. محمّد بن حسن حرّ عاملى، وسائل الشيعة، ج 6، ص 318، باب 13 از ابواب الركوع، ح 4.

[2]. فرائد الاصول، ج 3، صص 332 و 333.

[3]. علّامه مجلسى، بحار الانوار، ج 88، ص 160.

نام کتاب : قاعده فراغ وتجاوز نویسنده : حسينى خواه، سيدجواد    جلد : 1  صفحه : 200
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست