تنبيه پنجم‌

تنبيه پنجم‌منظور از محلّ، در قاعده تجاوز چيست؟

چنان چه گذشت، در قاعده‌ى تجاوز، تجاوز از محلّ لازم است؛ حال سؤال اين است كه تجاوز از محلّ به چه معناست، و معناى محلّ چيست؟

در پاسخ به اين سؤال سه احتمال بيان شده است:

احتمال اوّل‌ اين است كه منظور از محلّ، محلّ مقرّر شرعى باشد؛ يعنى محلّى كه شارع آن را معيّن فرموده است.

احتمال دوّم‌ اين است كه مراد محلّ عقلى باشد. عقل نيز به ملاكات مختلف براى اشياء و اجزاء، محلّى را قرار مى‌دهد. به عنوان مثال: در عبارت «اللَّه اكبر»، از نظر وضع لغوى دراين هيأت تركيبيّه، واژه‌ى «اللَّه» مقدّم بر «اكبر» است. پس، منظور از محلّ عقلى، يعنى محلّى كه توسط شارع مشخّص نشده است، امّا بر اساس ضابطه‌اى مثل:

قانون وضع محلّ مشخّص شده است.

احتمال سوّم: معناى سومى كه براى محلّ بيان شده، اين است كه منظور محلّ عادى باشد؛ محلّ عادى نيز محلّى است كه به حسب عادت تحقّق پيدا مى‌كند؛ اعمّ از اين كه‌