نام کتاب : قاعده فراغ وتجاوز نویسنده : حسينى خواه، سيدجواد جلد : 1 صفحه : 107
مناقشه
در ديدگاه محقّق خويى رحمه الله
در
مباحث گذشته، بر اين مطلب كه شكّ در صحّت دائماً ناشى از شكّ در وجود جزء يا شرط
باشد، دو اشكال ذكر نموديم كه در انتهاى بحث از مقام ثبوت نيز به طور كامل آن را
مورد بررسى قرار خواهيم داد. لذا، در اينجا از ذكر آن خوددارى مىكنيم.
ديدگاه
استاد در مورد دليل چهارم
به
نظر مىرسد پاسخ صحيح چهارم همان جوابى باشد كه در دليل دوّم نسبت به محذور اجتماع
لحاظين متغايرين ذكر نموديم؛ بدين بيان كه:
اگر
از ابتدا دو نوع تصوير كنيم يكى، تجاوز از شيىء (يعنى تجاوز از مجموع شيىء)؛ و
ديگرى، تجاوز از جزئى به جزء ديگر، در اين صورت بين دو قاعده فراغ و تجاوز تدافع
صورت مىگيرد. به اين صورت كه در مورد شكّ در ركوع هنگام سجده (الشكّ في الركوع حين السجدة)،
منطوق قاعده تجاوز- كه در تجاوز از جزئى به جزء ديگر جارى مىشود- بر عدم اعتناى
به اين شكّ دلالت مىكند؛ ليكن مفهوم قاعده فراغ- كه در تجاوز از مجموع شيىء وكلّ
مركّب جارى مىشود- دلالت بر اعتناى به اين شكّ مىكند. بنابراين، بين منطوق قاعده
تجاوز و مفهوم قاعده فراغ تدافع صورت مىپذيرد و هر يك، ديگرى را دفع مىكند.
امّا
اگر يك كبراى كلّى درست كنيم كه متعلّق تجاوز را معيّن نكند؛ به عنوان مثال: گفتيم
آن تعبير كلّى، «عدم الاعتناء بالشكّ بعد المضيّ أو التجاوز عن الشيء» است؛ گفتيم كبراى كلّى مطلق تجاوز است، چه تجاوز از مجموع عمل و چه
تجاوز از جزئى به جزء ديگر، در اين صورت، تدافعى بين منطوق قاعده تجاوز و مفهوم
قاعده فراغ پيش نمىآيد.
نتيجه
بحث در مقام ثبوت
نام کتاب : قاعده فراغ وتجاوز نویسنده : حسينى خواه، سيدجواد جلد : 1 صفحه : 107