والإمتحان ...» [1] آن چه را كه تحمّلش براى ما سنگين و سخت است، بر ما قرار نده. در اين صورت، معناى اين قسمت با «وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَآ إِصْرًا» يكى مى‌شود و اين قسمت تكرار قبل خواهد بود.

ب) «لاتحمّلنا» را به كيفر اخروى معنا كنيم؛ يعنى: «ولا تحمّلنا ما لاطاقة لنا به من العذاب عاجلًا وآجلًا» [2]. در اين صورت، «رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَآ إِصْرًا» به سختى‌هاى دنيايى مربوط مى‌شود كه از خداوند مى‌خواهيم در دنيا تكليف‌هاى سخت و مشكل بر ما ندهد؛ و با جمله‌ «وَلَا تُحَمّلْنَا مَا لَاطَاقَةَ لَنَا بِهِ‌ى» از خداوند مى‌خواهيم ما را مستحقّ عذاب اخروى كه طاقتى بر آن نداريم، نكند.

به نظر مى‌رسد، از ميان دو احتمال فوق، احتمال دوّم صحيح است كه بگوييم «لاتحمّلنا» مربوط به عذاب اخروى است و قسمت وسط آيه شريفه- «وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَآ إِصْرًا»- كه گرفتارى‌هاى دنيوى را بيان مى‌كند، از ادلّه بسيار خوب قاعده لاحرج است.

دليل دوّم: سنّت (روايات)

اكثر رواياتى كه به آنها براى قاعده لاحرج استدلال شده است، در ضمن بحث از آيات شريفه مورد بررسى قرار داديم؛ دو روايت ديگر وجود دارد كه آنها را نيز در اينجا مورد بررسى قرار مى‌دهيم.

1) وبإسناده عن محمّد بن علي- يعني: إبن محبوب- عن أحمد بن محمّد، عن أحمد بن محمّد بن أبي‌نصر قال: سألته عن الرجل يأتي السوق فيشتري جبّة فرا، لايدري أذكيّة هي أم غير ذكيّة، أيصلّي فيها؟

فقال: «نعم، ليس عليكم المسألة، إنّ أباجعفر عليه السلام كان يقول: إنّ الخوارج ضيّقوا على أنفسهم بجهالتهم، إنّ الدّين أوسع من ذلك» [3].

[1]. الفضل بن الحسن الطبرسى، پيشين، ج 2، ص 230.

[2]. همان.

[3]. محمّد بن الحسن الطوسى، تهذيب الأحكام، ج 2، ص 396، حديث 1529؛ محمّد بن الحسن الحرّ العاملى، پيشين، ج 3، ص 491، باب 50 از ابواب النجاسات، حديث 3.