مى‌دانند، يا بر رجحان آن. همين مقدار كه مذاق شريعت مجمل است، در ردّ اين دليل كفايت خواهد كرد.

اشكال دوم: به نظر مى‌رسد بيشتر كلمات فقهاء ظهور در رجحان احتياط دارد نه لزوم آن. و البته پر واضح است كه در همه جاى فقه، احتياط رجحان دارد، اما در باب فروج و دماء و نكاح و اولاد اين احتياط آكد و شديدتر است، اما كسى تصريح به وجوب نكرده است.

از بحث‌هاى بسيار مهم كه متأسفانه در فقه و اصول به صورت پراكنده به آن پرداخته شده و لازم است به صورت مستقل مورد بررسى قرار گيرد، آن است كه آيا در باب نكاح و فروج و دماء و اموال، احتياط جنبه لزومى پيدا مى‌كند؟ به عبارت ديگر، بحث در اين است كه در همه موارد شبهات حكمى و موضوعى، ما مى‌توانيم به اصالة الحل و اصل برائت عقلى و نقلى مراجعه نماييم، امّا آيا در اين ابواب، اين اصل به اصالة الاحتياط انقلاب پيدا مى‌كند، گويى اصالة الحليّة تخصيص خورده است و اجماع يا روايت خاصى بر اين تخصيص وجود دارد؟ يا اينكه در اين ابواب احتياط مقدارى اكد و شديدتر از ساير موارد است و هيچگاه عنوان وجوب يا لزوم را ندارد، بلكه بر همان اصل مطلوبيّت و حسن خود باقى است؟

براى دريافت هر چه بهتر اين مطلب، لازم است كلمات فقهاء و روايات وارده در اين خصوص را مورد بررسى قرار دهيم.

الف. كسانى كه تصريح به وجوب احتياط در باب فروج نموده اند.

- فاضل آبى در كشف الرموز:

طريقة الاحتياط تقتضي ألّايتهجّم على استباحة الفروج إلّإبيقين‌ [1].

علّامه حلّى در تذكرة الفقهاء:

... والفروج تجب الاحتياط فيها [2].

فخر المحقّقين در ايضاح الفوائد:

... لأنّ إباحة الفروج مبنيّة على الاحتياط [3].

محقّق ثانى در جامع المقاصد:

وحكم الفروج مبنيّ على كمال الاحتياط [4].

... ولشدّة الاحتياط في الفروج‌ [5].

مع أنّ الفروج مبنيّة على الاحتياط التامّ‌ [6].

... ولمّا كان النكاح موضع الاحتياط في نظر الشارع لما عهد شرعاً من كمال عناية الشارع بالاحتياط في الفروج‌ [7].

محقّق ثانى در رسائل:

فإنّ الفروج مبنيّة على الاحتياط التامّ‌ [8].

شهيد ثانى در الروضة البهية:

ومراعاة الاحتياط في الفروج المبنيّة عليه ... [9]

فاضل هندى در كشف اللثام:

... لوجوب الاحتياط في الفروج‌ [10].

[1]. كشف الرموز 2: 173.

[2]. تذكرة الفقهاء (طبع قديم): 597.

[3]. ايضاح الفوائد 3: 165.

[4]. جامع المقاصد 1: 326.

[5]. همان‌ 4: 303.

[6]. همان‌ 6: 128.

[7]. همان‌ 13: 12.

[8]. رسائل المحقق الكركي‌ 1: 219.

[9]. الروضة البهية 5: 335.

[10]. كشف اللثام‌ 7: 116.