responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد    جلد : 1  صفحه : 4

اتفاقى به مجاز. و وقوع اسم اتصال بر هر دو به اشتراك» (اساس، 177).

إتّصال تامّ‌

«استلزام مقدم و تالى از دو سو، يعنى مستلزم بودن هريك ديگرى را. قضيه شرطيه‌اى كه داراى اتصال تام باشد، بنحو كلى قابل انعكاس است. مانند هرگاه خورشيد طالع باشد، روز موجود است- و هرگاه روز موجود باشد خورشيد طالع است. (شفا، كتاب قياس، ص 232).

اتّصال تامّ در صورتى است كه بين مقدم و تالى، تساوى برقرار باشد. يعنى نسبتشان از نسب اربع تساوى باشد. (- قضيّه شرطيّه متصله، ص 190)

إتّصال غير تامّ‌

لزوم مقدم و تالى تنها از يك جانب، مانند «هرگاه اين شبح انسان باشد حيوان است».

(شفا، كتاب قياس، ص 231). و اين در صورتى است كه تالى اعمّ از مقدم باشد.

(- قضيّه شرطيّه متصله، ص 190)

إتّفاق‌

1- مصاحبت مقدم و تالى كه از روى لزوم و ضرورت نباشد، مثلا در قضيه «اگر فلان را صورت زيبا نيست، سيرت زيبا هست»، اتصال بين مقدم و تالى صرفا به اتفاق و تصادف است، نه از روى ضرورت و لزوم.

(-/ لزوم) (- قضيّه شرطيّه متصله، ص 190)

«و نسبت تالى با مقدم خالى نبود از آنكه به لزوم بود يا به اتفاق. لزوم آن بود كه مصاحبت را سببى مقتضى باشد كه با وجود آن سبب، مصاحبت لازم باشد، و اتفاقى آن بود كه مصاحبت حاصل بود و آن را علتى معلوم نباشد».

2- اتحاد، وحدت داشتن (-/ اختلاف، مخالفت، مغايرت، تغاير) «تقابل قضايا اتفاق دو قضيه بود در موضوع و محمول و لواحق هردو از اضافت و شرط و جزء و كل و قوّت و فعل و زمان و مكان، و اختلاف هردو در كيفيت، يعنى ايجاب و سلب» (اساس، ص 97).

إتّفاقى‌

قضيه متصله شرطيه‌اى كه بين مقدم و تالى آن رابطه لزوم وجود نداشته باشد و مصاحبت آن دو صرفا از روى تصادف و اتّفاق باشد (-/ لزومى). (- قضيّه شرطيّه متصله، ص 190)

«اما آنچه علت لزوم معلوم نبود آن را لزومى نشمرند، و اگرچه فى نفس الامر لزومى باشد، بلكه آنرا از اتفاقيات شمرند.

نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد    جلد : 1  صفحه : 4
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست