نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 33
نباشد (درّة، 25).
إنعكاس
منعكس
شدن، تبدّل محلّ موضوع و محمول در قضيه حمليه، يا مقدم و تالى در قضيه شرطيه، با
بقاى صدق، مانند انعكاس قضيه «هيچ مثلث متساوى الاضلاعى قائم الزاويه نيست» به
قضيه «هيچ مثلث قائم الزاويهاى متساوى الاضلاع نيست» (- عكس).
إنفعال
يكى از
مقولات عشر و آن عبارت است از قبول تدريجى اثر فاعل، مانند بريده شدن چوب بوسيله
نجار، و گرم شدن آب از تأثير آتش (- ان ينفعل). (-/ فعل)
«و مثال
فعل چون قطع و إحراق، و مثال انفعال چون تقطّع و إحتراق» (اساس، 51).
إنفعالات
كيفيات
محسوسى كه راسخ و ثابت نباشد، مانند پريدگى رنگ چهره در حال ترس، و برافروختگى آن
در حال غضب و شرم (-/ انفعاليات).
«و اين
كيفيات [محسوسه] دو گونه بود:
راسخ
مانند زردى زر و سرخى خون. و غير راسخ چون سرخى خجل و زردى و جل. و اول را
انفعاليات خوانند، و دوم را انفعالات. و امتياز ميان اين دو به امور عارضى باشد نه
به امور ذاتى، چه رسوخ و عدمش از عوارض ماهيت بود نه از مقوّمات» (اساس، 43).
إنفعالات
نفسانى
حالاتى
نفسانى كه در آنها مايهاى از لذت يا الم وجود دارد، مانند ترس و خشم و نفرت و
رغبت و امثال آن.
«در شعر و
آن صناعتى علمى است كه قادر باشند به آن بر ايقاع تخيلاتى كه مبادى انفعالات
نفسانى مطلوب گردد» (درّة، 159).
إنفعاليّات
كيفيات
محسوسى كه راسخ و ثابت باشد (- انفعالات) (-/ انفعالات).
إنّيت
مصدر جعلى
از انّ بمعنى ثبوت. وجه تسميه برهان إنّى اين است كه تنها مفيد إنّيّت و ثبوت حكم
است. (- برهان انى، ص 43).
«استدارت
زمين در علم هيأت به انيت اثبات كنند و در طبيعى به لمّيّت» (اساس، ص 366).
«براهين علم هيأت بىبراهين
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 33