نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 276
پستاندارى خونگرم است. هرپستاندارى داراى دو گردش خون است.
خلاصه
هرقانون علمى رابطه ثابتى را كه بين دو چيز وجود دارد همچنانكه هست بيان مىكند.
رياضيّات و هيأت و فيزيك و شيمى و زيستشناسى و روانشناسى همه از علوم توصيفى
هستند.
اما علوم
دستورى آنچه را بايد باشد بيان مىكنند و عبارتند از: منطق و اخلاق و
زيبائىشناسى.
مثلا منطق
مىگويد: ذهن در استدلالهاى خود بايد از اين راه برود و از آن راه نرود.
تعريف
بايد جامع و مانع باشد. معرّف نبايد اعمّ از معرّف باشد.
اخلاق
مىگويد: هر كس بايد به وظيفه خود عمل كند. بايد راست بگويد. نبايد به حقوق ديگران
تعدّى كند. و دستورهاى بسيار متعدّد ديگر.
زيبائىشناسى
مىگويد: هنرمند براى خلق اثر هنرى قابل توجّه، بايد اصولى را رعايت كند. مثلا
نمايشنامه تراژدى بايد داراى چنين خصوصيّاتى باشد، و نمايشنامه كمدى داراى فلان
خصوصيّات.
پس اين سه
علم، علم «بايدها» و «نبايدها» است. و قوانين آن بصورت امر و نهى بيان مىشود.
منطق
مجموعه دستورهائى است كه ما را در كشف حقيقت رهنمون مىشود. و اخلاق مجموعه
دستورهائى است كه بكار بستن آن ما را به خير نائل مىسازد. و بالاخره زيبائىشناسى
دستورهائى است كه هنرمند را در ابداع آثار زيباى هنرى هدايت مىكند.
از آنچه
گفته شد معلوم مىشود كه:
1- قوانين
علوم توصيفى به صورت جملههاى اخبارى است، و قوانين علوم دستورى به صورت جملههاى
انشائى.
2- در
علوم توصيفى سروكار عالم با امر واقعى است و در علوم دستورى با ايدهآل.
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 276