نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 222
تالى را از قضيتى ببرد. زيرا كه چون گوئى آنگاه روز بود هم نه راست
بود و نه دروغ» (دانشنامه، ص 47).
لفظ شرط
لفظى كه
در قضيه شرطيه متصله بر سر مقدم درمىآيد مانند «اگر» و «هرگاه» در فارسى و «إن» در
عربى. (- ادات شرط) (- قضيه شرطيه متصله).
لفظ كلى
لفظى كه
معنى آن مفهومى كلى باشد، يعنى افراد متعدد را شامل شود (-/ لفظ جزئى) (- كلى).
«لفظ كلى
مانند انسان مفهومى دارد محصّل كه قابل شركت و لا شركت است» (اساس، ص 87).
لفظ
متواطى
لفظى كه
بر معنى متواطى دلالت كند. يعنى بر معنيى كه صدق آن بر همه افراد يكسان باشد. (-
اسم متواطى) (-/ لفظ مشكك).
«اگر
[لفظ] ذاتى بود و يا عرضى بود، و مختلف نباشد به اشدّ و اضعف، آن لفظ متواطى بود.
و اگر مختلف باشد، مشكّك بود (اساس، ص 461).
لفظ محصّل
لفظى كه
از ادات سلب خالى باشد. مانند بينا، و دانا، و تمام (-/ لفظ معدول) (- اسم محصل/
قضيه محصله).
«عكس نقيض
چنانكه گفتيم آن است كه مقابل محمول را به تقابل ايجاب و سلب مفرد چنانكه ميان
الفاظ محصله و معدوله باشد موضوع كنند» (اساس، ص 169).
لفظ مركّب
لفظى كه
از چند جزء فراهم آمده باشد و هر جزئى را معنى جداگانه باشد. مانند «حيوان ناطق» و
«مثلث قائم الزاويه»، و «منطق ارسطو» و «سه و چهار» و «مرد بزرگوار» و «انسان
حيوانى اجتماعى است».
لفظ مركب
بر دو قسم است: مركب تام و مركب ناقص. و مركب تام يا خبرى است يا انشائى. و مركب
ناقص يا اضافى است يا وصفى يا تقييدى. (- لفظ مؤلف، قول) (-/ لفظ مفرد).
«لفظ دو
گونه بود: يكى را مفرد خوانند چنانكه گوئى «زيد» و «محمد»، و چنانكه گوئى «مردم» و
«دانا». و يكى را مركب و مؤلف، خوانند چنانكه «گوئى مردم دانا است» يا «مردم
دانا». و تا حال لفظهاى مفرد دانسته نيايد، حال لفظهاى مركب
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 222