نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 217
قسمت دوم 8.
11 10 9
8/ 7 6 5 4 3 2 1
(بنظر
ارسطو لفظ نيز كم منفصل است). كم منفصل موضوع علم حساب است (-/ كم متصل).
«و منفصل
آن بود كه اجزاء او را حد مشترك نبود. مانند هفت چون آن را به دو قسم كنند به سه و
چهار. چه هيچ حد نباشد كه نهايت يك قسم بود و بدايت ديگر» (اساس، ص 40).
كنش
(- فعل در
اصطلاح دستور زبان، و كلمه در اصطلاح منطق) (- كلمه).
كهين
(- اصغر-
حدّ اصغر).
كيف
1- ماهيتى
كه لذاته قابل مساوات و لا مساوات و قابل تقسيم نباشد، و تعقل آن هم منوط به تعقل
امر ديگر نباشد. مانند سفيدى و سياهى و شورى و تلخى و غم و شادى و مهر و كين و شرم
كه نمىتوان گفت شرم فلان كس با شرم ديگرى برابر است، يا سه برابر شرم ديگرى است.
زيرا تساوى و عدم تساوى در ماهياتى صادق است كه قابل انطباق باشند (خواه با تطبيق
خارجى و خواه با تطبيق وهمى و ذهنى) و شرم بر شرم قابل انطباق نيست. (- كيفيت) (-/
كم).
كيف از
روى استقراء بر چهار قسم است:
الف-
كيفيات محسوس مانند سرخى و سبزى و نرمى و زبرى و سردى و گرمى و تلخى و شورى و جز
آن.
ب- كيفيات
نفسانى مانند ترس و خشم و فكر و شك و دشمنى و حسد.
ج- كيفيات
مخصوص به كميات مانند استقامت و انحناء، و زوج بودن و فرد بودن.
د- كيفيات
استعدادى مانند قوى البنيه بودن و ضعيف المزاج بودن.
«كيف
هرهيأتى را خوانند كه موضوع را به سبب او تقديرى لازم نيايد، و در تصور آن هيأت
احتياج نيفتد به تصور نسبتى غير آن هيأت. و مجموع اين رسم دال باشد بر امتياز
كيفيت از ديگر مقولات. چه جوهر هيأت نبود، و به سبب كم موضوع را تقديرى لازم آيد.
و در تصور هفت مقوله ديگر به تصور نسبتهائى غير هيأت احتياج افتد، چنانكه بعد از
اين معلوم شود» (اساس، ص 42).
2- سلب و
ايجاب در قضايا. لفظ دال بر سلب و ايجاب لفظ «است» يا «نيست» است. (- كيفيت) (-/
كم).
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد جلد : 1 صفحه : 217