شايستگى آن دارند كه با قبول شركت مقارن شوند تا انسان و سواد كلى باشند و هم شايستگى آن‌كه با منع شركت مقارن شوند، مانند اين انسان، و اين سواد، تا انسان و سواد جزئى باشند. پس اين ماهيات را كه محلّ اين تقابل باشند كلى طبيعى خوانند. و محمول بايد كه كلى بود بر اين وجه، تا هم بر جزوى محمول تواند بود و هم بر كلى. و سيوم آنچه مركب باشد از دو قسم اول.

يعنى اعيان موجودات از آن‌روى‌كه قابل شركت باشند و مقول بر كثير. و آن را كلى عقلى خوانند» (اساس، ص 20).

(- اساس، ص 87، درّة، ص 26- 27- 30- 38- 54).

كلّى عرضى‌

كليى كه جزء ماهيت افراد خود نباشد، مانند خندان نسبت به انسان، و سياه نسبت به حيوان. كلى عرضى بر دو قسم است:

عرض خاص (يا خاصه) و عرض عام. (-/ كلى ذاتى).

«و اما كلى عرضى يا تنها يك كلى را بود، چنان‌كه خندناكى مردم را، و اين را خاصه خوانند. يا كلى‌هاى بيش از يكى را بود، چنان‌كه جنبنده هم مردم را و هم چيز ديگر را. و چون سياهى هم زاغ را و هم چيزى ديگر را. و اين را عرض عام خوانند» (دانشنامه، ص 24).

كلّى عقلى‌

كلى طبيعى كه كلى منطقى در ذهن عارض آن شده باشد. مانند تصور «انسان كلى» يعنى تصور انسان با قيد كليت. در اينجا «انسان» كه كلى طبيعى است معروض است و كليت عارض آن. و مجموع اين عارض و معروض كلى عقلى ناميده مى‌شود. (- كلى طبيعى، ص 222).

«هرمفهومى كه هست يا او را اين عارض شود كه او معنيى است كه نفس تصور او مانع وقوع شركت نيست در آن، چون حيوان و آن را كلى طبيعى خوانند. و اين عارض را كلى منطقى. و صورت ذهنى مجموع عارض و معروض را كلى عقلى. يا عارض نشود و آن را جزوى خوانند» (درّة، ص 26). «... و لاحق اول آن است كه آن را كلى منطقى خوانند، و آن كليت و عموم بود. و انسان با آن لاحق انسان كلى باشد، و اين كلى عقلى بود. و لاحق دوم معنى سور است و انسان با آن لاحق موضوع قضيه محصوره باشد» (اساس، ص 78).