responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد    جلد : 1  صفحه : 17

همه يكسان بود بى‌اولويّت و ترجيحى، مانند اطلاق لفظ مردم بر معنيى كه در اشخاص بسيار موجود است، آن را اسماء متواطيه خوانند. و يا در بعضى اوّل و اولى و اشدّ بود و در بعضى غير اوّل و اولى و اشدّ، مانند اطلاق لفظ موجود بر قديم و بر محدث، و يا بر جوهر و عرض، و لفظ واحد بر واحدى كه قسمت‌پذير نبود و بر آنچه قسمت پذيرد. و لفظ ابيض بر برف و عاج، و آن را اسماء مشكّكه خوانند» (اساس، 12)

إسم منقول‌

اسمى كه در اصل به ازاى معنيى وضع شده و سپس در معنى ديگر بكار رفته باشد.

مانند لفظ صلوة كه در اصل به معنى مطلق دعا و طلب رحمت آمده، و در اصطلاح شرع بر مجموعه اعمال و اركان معين اطلاق مى‌شود. و مانند لفظ ماه كه در اصل به ازاى كره‌اى مخصوص كه بگرد زمين مى‌گردد، وضع شده، و سپس به مدت گردش آن به دور زمين.

«... قسم دويم آنكه اطلاق لفظ در اصل ممهّد بود، و در شبيه نيز استعمال كنند، و ليكن نه به اعتبار ملاحظه اصل، بلكه آن مناسبت و مشابهت كه در اصل [به‌] اطلاق بوده باشد، بر شبيه در وقت اطلاق معتبر ندارند و اين قسم به دو قسم شود: يكى آنكه شبيه در اطلاق مساوى اصل بود، و آن را اسماء منقوله خوانند، مانند اطلاق ماه بر جرم سماوى به وضع، و بر مدتى معيّن به نقل. و همچنين اطلاق عدل بر داد كه صفت است، و بر دادگر كه موصوف است به اين صفت ...» (اساس، 11)

أسوار

جمع سور

إشتراك (يا اشتراك لفظ)

مشترك بودن لفظ بين چند معنى، معانى متعدد داشتن يك لفظ (- اسم مشترك، ص 16)

«و ببايد دانست كه مغالطه به الفاظ بيشتر از آن بود كه به معانى. و معظم مغالطات لفظى به اشتراك اسم بود» (اساس، 598) «و افلاطون در مغالطات كتابى ساخته است. با آنكه بيان هيچ جزو ديگر از اجزاء منطق نكرده است. و سبب غلط مطلقا اشتراك لفظ نهاده است و از اعتبار ديگر انواع غافل بوده» (اساس، 518) «لفظ كلى به اشتراك بر سه معنى اطلاق كنند ...» (اساس، 20). «و بهرى گمان برده‌اند كه تواطى و اشتراك و ترادف و ديگر اقسام كه در آن موضع گفتيم خاص به اسماء

نام کتاب : فرهنگ اصطلاحات منطقى نویسنده : خوانساری، محمد    جلد : 1  صفحه : 17
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست