(اساس، ص 351). «معرف هرچيزى آن چيز باشد كه تصور او موجب تصور حقيقت آن چيز باشد. و آن را تصور تامّ خوانند. و هو الاحاطة بكنه حقيقة المتصوّر» (درّة، ص 44).

2- مطابقت با واقع، صحيح و درست بودن. (- صدق، صواب، صحّت، درستى) (-/ بطلان، خطا، كذب).

3- استعمال لفظ در معنى اصلى آن. يعنى در معنيى كه واضع در اول لفظ را به ازاء آن وضع كرده است. مانند استعمال لفظ «شير» به معنى همان حيوان گوشتخوار درنده مخصوص (-/ مجاز).

«و اسماء متشابهه دو قسم بود: اول آنكه استعمال لفظ در معنى اصلى ممهّد بود و در معنى شبيه بسبب ملاحظه با آن معنى بود، و به اعتبار مناسبتى كه علت تشابه بود.

و چون چنين بود، اطلاق آن لفظ را بر معنى اصلى، حقيقت خوانند و بر معنى شبيه مجاز. چنانكه اطلاق نور بر نور آفتاب و بر نور باصره و بر نور بصيرت» (اساس، ص 10).

حكم‌

اسناد چيزى به چيز ديگر به ايجاب يا به سلب. مانند حكم به اينكه «زمين كروى است» يا «زمين ساكن نيست» (- تصديق).

«و حكم كه عبارت است از ايقاع نسبت ايجابى يا سلبى امرى فعلى است. چه ايقاع فعل مدرك است» (درّة، ص 4).

حمل‌

شيئى را به چيزى به ايجاب يا سلب اسناد دادن. مانند حمل حيوان بر انسان، در قضيه «انسان حيوان است».

اطلاق حمل در مورد قضاياى موجبه به حقيقت است و در قضاياى سالبه به مجاز.

«و دو جزوى به معنى اوّل يعنى غير اضافى بر يكديگر حمل نتوان كرد. چه نتوان گفت زيد عمرو است» (اساس، ص 19).

حمل اشتقاق‌

حملى كه در آن از اسم مشتقى بنا كنند يا «ذو» و «دارنده» و امثال آن بر سر آن درآورند و آن را بر موضوع حمل كنند.

مثلا ضحك يا كتابت بطور مستقيم بر انسان قابل حمل نيست. چه نمى‌توان گفت «انسان ضحك است» يا «انسان كتابت است»، و به اصطلاح مصدر حمل بر ذات نمى‌شود. اما از ضحك و كتابت مى‌توان مشتقى بنا كرد (ضاحك و كاتب) يا «ذو» بر سر هريك درآورد و در اين حال آن را بر انسان حمل كرد: «انسان ضاحك است» يا «انسان ذو ضحك است». پس ضحك و