مراتب توحيد

توحيد براى خود مراتب گوناگونى دارد و «توحيد در پرستش»، كه همه پيامبران براى دعوت به آن آمده اند، يكى از شاخه هاى «اصل توحيد» است. ذيلاً برخى از شاخه هاى توحيد را به صورت فشرده بيان مى كنيم:

الف. توحيد در ذات: خدا يكى است و براى آن مانندى نيست; يگانه است و به ذات او تركيب راه ندارد.

ب. توحيد در خالقيت: آفريدگار هستى يكى است و جز او خالقى وجود ندارد و تأثير و يا آفرينشگرى ديگر عوامل، پرتوى از آفريدگارى اوست.

ج. توحيد در تدبير: كارگردان جهان، خداست و آفريدگارى و كردگارى از آنِ او مى باشد. اوست كه انسان و جهان را آفريد و تدبير و سرپرستى هستى را به عهده گرفت; كارآيى و فعاليت علل و اسباب در پهنه هستى به اذن و فرمان او است.

د. توحيد در عبادت: پرستش از آن خداست، و غير او (هرچه و هر كه هست) بنده ناتوان اوست و همگى بايد پيشانى بر آستان قدس الهى بسايند.

همه بندگانيمو ايزد يكى است *** پرستش جز او را سزاوار نيست

در ميان مراحل گوناگون توحيد، مرحله اخير رشته واقعى سخن ما را تشكيل مى دهد، هر چند بحث در مراحل پيشين نيز از اهميت بالايى برخوردار است.

اينكه گفتيم توحيد در عبادت، محور گفتار ماست نه به اين معناست كه