پاسخ

پاسخ اين شبهه روشن است، به شرط آنكه ما مقصود آيه را به دست آوريم:

اوّلاً: آيه مربوط به عقاب وكيفر است و هدف اين است كه هر كس به كيفر اعمال خود مؤاخذه مى شود نه به كيفر اعمال شخص ديگر، و اصولاً آيه ارتباطى به ثواب و پاداش ندارد به گواه اينكه مى گويد:

(أَفَرَأَيْتَ الَّذِي تَوَلّى* وَأَعْطى قَليلاً وَاَكْدى*أَعِنْدَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرى* أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِما في صُحُفِ مُوسى*وَإِبْراهيمَ الَّذِي وَفّى * أَلاّ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى * وَأَنْ لَيْسَ لِلإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى * وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرى * ثُمَّ يُجْزيهُ الْجَزاءَ الأَوْفى * وَأَنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهى).[1]

آيا آن كسى كه از جهاد روى برتافت ديدى؟ اندكى بخشيد، و از باقى امتناع ورزيد، آيا علم غيب پيش او است و مى بيند، يا بدانچه در صحيفه هاى موسى است آگاهى نيافته است؟ و نيز در نوشته هاى ابراهيم كه وفا كرد، «هيچ كسى گناه ديگرى را بر نمى دارد. و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست. ونتيجه كوشش او به زودى ديده مى شود، پس هر چه تمامتر جزاى خود را مى بيند، و اينكه پايان كار به سوى پروردگار توست».

ملاحظه مجموع آيات كه لحن آن لحن توبيخ و نكوهش است مى رساند كه آيه مورد بحث مربوط به عقاب و كيفر است بالأخص پيش از آن، جمله (لا تَزو ُ وازِرة وِزْر أُخرى) وارد شده است.

با توجه به اين بيان روشن مى شود كه «لام» (للإنسان) براى انتفاع نيست بلكه براى استحقاق است، وعلماى ادب استحقاق را يكى از معانى «لام»