پرسش دوم: آيا درخواست دعا ازميّت بى فايده است؟

دومين شبهه و ايراد اين است كه فرد ميّت، قادر به اجابت درخواست انسان نيست، بنابراين درخواست دعا از او يك عمل لغو و بيهوده است.

پاسخ: منشأ اين سؤال ،جهان بينى مادّى است كه مرگ را پايان زندگى تصور كرده، براى رفتگان حيات و زندگيى قائل نيست ولذا درخواست دعا از مردگان را لغو مى پندارد!

ولى با توجه به اصولى كه فوقاً يادآور شديم، پاسخ اين سؤال روشن است، زيرا درست است كه فرد ميّت، حيات دنيوى ندارد، امّا از حيات اخروى كاملاً برخوردار است و مى تواند با مشيّت الهى به درخواست ما پاسخ بگويد.

پرسش سوم: آيا ميان ما و مردگان، حائلى وجود دارد كه مانع رسيدن صداى ما به آنهاست؟

كسانى كه از اين جهان رخت برمى بندند ميان آنان و ما حائلى وجود دارد كه قرآن نام آن را «برزخ» نهاده است.(وَمِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَومِ يُبعَثُون).[1] در اين صورت ، ندا و دعاى ما به آنان نمى رسد.

پاسخ: برزخ در لغت عرب به معنى حائل و مانع است، ولى مقصود از حائل همان مانع از بازگشت رفتگان به حيات دنيوى است نه مانع از ارتباط آنان با زندگان. دقت در آيه مربوط به برزخ، حقيقت اين مانع را روشن مى سازد. قرآن مى فرمايد: