يقين به حدوث:

تنها كسانى كه در زمان حيات مجتهد مى زيستند يقين به حجيت فتواى او داشتند در حالى كه بحث ما در بقاء بر ميّت نيست بلكه تقليد ميّتى است كه صدها سال فاصله زمانى با مقلّدين دارد و اين افراد در هيچ زمانى يقين به حجيت فتواى او نداشتند.

پاسخ: مستصحب، حجيت قول او درباره موجودين در زمان حيات او نيست تا گفته شود نسبت به افراد غيرموجود فاقد حالت سابقه است بلكه مستصحب حجيت فتوا بر عنوان مكلف بما هو مكلف است; در اين صورت مستصحب حجيت قول او روى عنوان مكلّف است كه مفهوم كلى دارد و به موجودين در زمان حيات مفتى اختصاص ندارد بلكه كليه كسانى را كه بعداً مى آيند شامل مى شود. و به ديگر سخن فتواى او بر هر مكلفى حجت بود اصل بقاء حجيت روى همين عنوان است البته عنوان مكلف در زمان حيات او منطبق بر زنده هاى آن زمان بود بعد از درگذشت او بر افراد اعصار بعدى منطبق مى شود.

با اين بيان روشن شد كه استصحاب فاقد حالت سابقه نيست.

شك در بقاء ميت

شيخ انصارى اشكال دوم را چنين بيان مى كند: موضوع استصحاب باقى نيست زيرا موضوع حجيت ظن مجتهد به حكم