3. استدلال با حكم عقل

فتواى اعلم از فتواى غير اعلم به واقع نزديك تر است، پس به هنگام تعارض بايد فتواى اعلم را گرفت همان طورى كه روايات علاجيه بر آن دلالت دارند.

گاهى اين دليل مورد اعتراض قرار مى گيرد و گفته مى شود: ممكن است فتواى غير اعلم از فتواى اعلم به واقع نزديك تر باشد آنگاه كه فتواى غير اعلم با قول مشهور موافق بوده كه در ميان آنها اعلم از فاضل موجود فراوان هست.

ولى اين استدلال صحيح نيست زيرا ملاك ترجيح و به اصطلاح ملاك در اقربيت در محل نزاع، چيزى است كه قائم به خود مفتى باشد، مثل اينكه يكى افقه از ديگرى باشد و اما مرجحات خارجى مانند اينكه قول غير اعلم با قول مشهور موافق باشد بيرون از محل نزاع است و ملاك ترجيح نيست.

اينها دلائل قول به وجوب تقليد اعلم است، آنچه مى توان گفت اين است در صورتى كه مخالفت فتواى فاضل با مفضول، قطعى باشد اطلاق روايات كه ما را به فقيهان و محدثان ارجاع مى دهد ناظر به صورت علم به اختلاف نيست و بايد حكم عقل را گرفت و آن اخذ به چيزى است كه قطعاً حجت است يعنى قول فاضل نه چيزى كه مشكوك الحجية است. نتيجه اينكه در صورت