قسمتى از آنها را «ميدانى» (متوفاى سال 518) در مقدمه كتاب خود «مجمع الأمثال» آورده است.

مبرد (ت 285) مى گويد: مثَل برگرفته از «مِثال» است و آن گفتار رايجى كه به وسيله آن حال دومى به حال اولى تشبيه و تبيين مى گردد.[1]

ابن سكيت مى گويد: مثل از نظر لفظ، با موردى كه در آن به كار مى گيريم، مغاير ولى از نظر معنى يكسان مى باشند، شبيه نمونه و الگويى كه در اختيار صنعتگران قرار مى گيرد تا مطابق آن بسازند.[2]

در توضيح گفتار آنان مى افزاييم:

مثل سخنى است كه به وسيله آن، حالتى را كه اخيراً رخ داده به حالتى كه پيش از آن پديد آمده است تشبيه كنند، زيرا هر دو، شبيه يكديگر، و همتاى هم مى باشند.

مثلاً درباره صنعتگر يا صاحب كالايى كه در نهايت نياز، از حاصل صنعت و يا كالاى خود، بهره نمى گيرد، مى گويند: «كوزه گر از كوزه شكسته آب مى خورد» و به گفتن اين سخن حالت آن شخص را به حالت كوزه گرى كه پيش از أو وجود داشته، و با داشتن كوزه هاى سالم از كوزه شكسته آب مى خورده است، تشبيه مى كنند.

ويژگى هاى مثل

آنچه كه به«مثل، زيبايى مى بخشد، و به گفتگوها و پرسشگرى ها تا حدى خاتمه مى دهد، و يژگى هاى چهارگانه است كه غالباً مثل ها از آنها برخوردار مى باشند:

1. ايجاز لفظ .

2. وضوح و روشنى معنى.

3. حسن تشبيه.

4. لطافت آن.

كه پايه هاى فصاحت و بلاغت «مثل» را مى ريزند.