اين نوسان ها حاكى از آن است كه بيشترين تكيه گاه آنان بر مديريت اوست، و لذا گاهى عدالت را شرط مى دانند و گاهى از آن سرباز مى زنند.

روى همين نظريه است كه خلفاى اموى و عباسى كه
بسيارى از آنان حتى شرايط لازم در نظريه گزينش را
نداشتند، قرنها بر مسند خلافت نشستند و خود را اميرمؤمنان خواندند.

دامنه مسئوليت حاكم در ديدگاه تنصيص

در ديدگاه تنصيص، جانشين پيامبر(صلى الله عليه وآله) تمام مسؤوليت هاى پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) را برعهده دارد، جز اين كه طرف وحى نيست، يعنى جبرئيل بر او نازل نمى شود، تا براى او وحى بياورد. در اين ديدگاه، امام نسخه دومِ پيامبر خدا است، جز اين كه فاقد نبوّت است و به تعبير جامع تر تمام خلأهايى كه با رحلت پيامبر پديد مى آيد، را برطرف مى نمايد جز خلأ وحى.

اينك به برخى از اين خلأها اشاره مى شود:

1. بيان احكام و فروع نوظهور

پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله)، سيزده سال تمام در مكّه مكرمه به سر برد و به خاطر حكومت خفقان، فقط توانست مردم را به توحيد و