نامه هاى نهج البلاغه را مطالعه كند، بالاخص بخش هايى كه سيد رضى نقل نكرده ولى در كتاب «وقعه صفين» نصر بن مزاحم آمده است، به روشنى مى فهمد كه امام، از طريق جدال احسن وارد شده است[1] و در حقيقت به آيه مباركه (وَ جادِلْهُمْ بِالّتى هى أحسَن)عمل كرده است، زيرا مى گويد: اگر پايه نظام حكومت، بيعت مهاجر و انصار است و شما آنها را در مورد آن سه نفر پذيرفته ايد، همانها نيز با من بيعت كرده اند، چگونه بيعت آنها را مى پذيريد، امّا در بيعت من اشكال تراشى مى كنيد؟

بهترين دليل بر اين كه حضرت در مقام جدال است، اين كه سخن را با بيعت ابوبكر و عمر و عثمان آغاز مى كند كه معاويه كاسه ليس حكومت آنها بود و اگر خود بيعت در عصر حضور، اساس نظام حكومت را تشكيل مى داد، دليلى نداشت كه حضرت از آن افراد نام ببرد.

در پايان يادآور مى شويم در جايى كه امام منصوب در ظاهر نباشد و مردم از طريق بيعت، مقبوليت حكومت را آشكار ساخته باشند، عمل به اين پيمان، لازم و واجب است و در حقيقت تحت دو آيه قرار مى گيرد: