اى نام تو بهترين سرآغاز *** بى نام تو نامه كى كنم باز

علاّمه فقيد مرحوم ميرزا محمّدعلى مدرّس تبريزى خيابانى مؤلّف كتاب حاضر، يكى از چهره هاى درخشان علم و فرهنگ ما در قرن چهاردهم هجرى قمرى، يعنى زمان معاصر به شمار مى آيد. او در سال 1296 هـ.ق در شهر تبريز به دنيا آمد و مقدّمات ادب عربى و مراحل نخست فقه و اصول و بخشى از رياضيّات را در مدرسه طالبيّه تبريز فرا گرفت و سپس به آموختن علوم معقول و منقول در پايه هاى عالى پرداخت. علوم معقول يعنى منطق و فلسفه و كلام را ـ چنانكه خود گويد به «مقدارى كافى» ـ نزد ميرزا على لنكرانى كه از شاگردان ميرزا ابوالحسن جلوه بود، فرا گرفت و علوم منقول يعنى فقه و اصول را نزد دو فقيه بزرگ زمان خود، حاج ميرزا ابوالحسن مجتهد معروف به انگجى و آقا ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزى ـ كه هر دو از مراجع تقليد دينى زمان خود در ديار آذربايجان بودند ـ تلمّذ كرد. او به دريافت اجازه اجتهاد و روايت از مشايخ و بزرگان زمان خود از جمله: سيّد محمّد حجّت كوه كمرى و سيّد صدرالدّين صدر و ميرزا محمّدعلى شاه آبادى و سيّد هبّة الدّين شهرستانى و حاج شيخ آقا بزرگ تهرانى نائل آمد.

سيّد محمّد حجّت از او با عناوين و صفات زير ياد كرده است: «العالم العامل و الفاضل الكامل، ابوالفواضل و الفضائل، قرّة عين الفضل و الكمال و غرّة جبين العلم و الإفضال، صاحب المقامات العلميّة و العمليّة، حاوى المكارم الصّوريّة و المعنويّة»; و سيّد صدرالدّين صدر او را با اوصاف عاليه زير خوانده است:«المولى الأكرم، عماد العلماء الأعلام و سناد فقهاء الكرام و ثقة الإسلام و المسلمين، صاحب التّأليفات العديدة و المصنّفات المفيدة»; و شيخ محمّد حسين آل كاشف الغطاء از او به عنوان «عمدة العلماء المحقّقين و زبدة الافاضل المتبحّرين» ياد كرده است. مرحوم مدرّس ساعت هشت روز دوشنبه شانزدهم فروردين هزار و سيصد و سى و سه هجرى شمسى مطابق با اوّل شعبان هزار و سيصد و هفتاد و سه هجرى قمرى رخت از اين دنياى فانى بربست و به ديار باقى شتافت.

اين استاد ومدرّس بزرگوار در طىّ زندگانى پربركت خود هيچ گاه از كوشش و جهد بازنايستاد و همه لحظات و آناتِ حياتِ طيّبه خود را صرف مطالعه و تحقيق و تأليف و تدريس كرد و در نتيجه، آثار گرانبهائى از خود