مطلب بيست و سوم [1]

چرا سوره توبه « بسم اللّه» ندارد؟

در اين كه چرا اين سوره مباركه بدون « بسم اللّه» آغاز شده است سخنان و نظرياتى مطرح شده است و از پيشوايان مادر اين باب مطالبى منقول است كه به گونه فشرده به آنها اشاره مى شود:

1 ـ در اين سوره از توبيخ مشركان و تضييق بر آنها سخن به ميان آمده و تهديد شده اند كه اگر در ظرف چهارماه ايمان نياورند بايد آماده نبرد شوند و... از اين لحاظ مناسب نبود كه اين گونه از آيات با « بسم اللّه» كه مظهر رحم و عطوفت و مودت است، آغاز شود.

2 ـ مضامين اين سوره با مضامين سوره پيش ( انفال) متحد است بر اثر اين ارتباط كه ميان اين دو سوره وجود دارد، اين سوره بدون بسم اللّه نوشته شده تا گواه بر ارتباط مضامين اين دو سوره با يكديگر باشد.

ابن عباس از عثمان پرسيد كه چرا اين سوره « بسم اللّه» ندارد؟ وى در پاسخ گفت: سوره ( انفال) از سوره هائى است كه درآغاز ورود پيامبر به مدينه نازل گرديده و سوره برائت از سوره هائى است كه در اواخر هجرت نازل شده است و چون