بهشت
عدن مانند كردي بلكه بر بهشت ترجيح نهادي ... پس سران لشكر و مهتران ملك
به نزديك استاد ابو عبد الله رفتند ... رودكي قبول كرد ... و در پرده عشاق
اين قصيده آغاز كرد، بوي جوي الخ» .. [1] اين اختلاف قولين منهاج سراج و
نظامي عروضي سبب شده، كه برخي از مورخان ما بعد را در نسبت اين قصيده بشك و
ترديد افگنده، و مولانا عبد الرحمن جامي گفته: «در بعضي تواريخ اين
حكايت را بسلطان سنجر و امير معزي نسبت كردهاند، و الله اعلم [2]» ولي
اگر تحقيق بعمل آيد، عدم صحت قول منهاج سراج واضح ميگردد، و يكي از
دانشمندان تهران آقاي، دكتور معين درين باره و انتساب قصيده به استاد رودكي
دلايل ذيل را مينويسد: 1- تاريخ تاليف چهار مقاله نيمه قرن ششم، و يك
قرن پيش از طبقات است، و بنابر قدمت زمان و نزديك بودن عصر نظامي بعهد
رودكي و معزي قول او حجت تواند بود. 2- كليه مورخان و تذكره نويسان كه
اين قصيده را در كتب خود آوردهاند، آنرا بنام رودكي ثبت كردهاند مانند
بهارستان جامي، آتشكده آذر، تذكرة الشعراء دولت شاه، گزيده، ديوان رودكي
طبع تهران 1315 ق، حبيب السير، خرابات ضيا پاشا، زينة المجالس مجد الدين
محمد حسني، سفينة الشعراء سليمان فهيم تركي، فرهنگ انجمن آراي ناصري تاليف
رضا قلي هدايت، قاموس الاعلام سامي، مرآة الخيال لودي، مجمع الفصحاء، سفينه
خوشگو، شعر العجم، عرفات العاشقين تقي الدين اوحدي، خلاصة الافكار ابو
طالب تبريزي، تاريخ نگارستان قاضي احمد غفاري، سردينسراس در مجله انجمن
آسيائي، نفيسي در كتاب رودكي ج 3 ص 1035، و غيره. 3- در ديوان كامل معزي كه از روي نسخ متعدد خطي از طرف مرحوم عباس اقبال در تهران تصحيح و طبع شده اين قصيده نيست. 4-
سنجر بعنوان سلطان شناخته شده بود، نه امير كه عنوان شاهان ساماني است، و
شاعر در قصيدهايكه نظامي عروضي نقل كرده، سه بار ممدوح خود را بدان عنوان
ميخواند، و بعلاوه دار الملك سنجر مرو[1] چهار مقاله چاپ ليدن ص 32- 33 [2] بهارستان جامي ص 86