و«هدى»و«ضلال»محتمل است در آيت چهار وجه را:يكى هدايت ثواب [1]و ضلال از آن برحسب استحقاق-چنان كه گفتيم.و يكى حكم به هدايت مهتديان بر سبيل مدح [2]و حكم به ضلالت ضالاّن،و تسميۀ ايشان به اين نام بر سبيل مذمّت.سيم [3]آن‌كه«هدى»به معنى بيان و لطف باشد،و«ضلال» به معنى خذلان بر سبيل عقوبت على كفرهم المقدّم [4].و چهارم هم [5]به معنى شرح صدر به بيان يا ضيق او هم بر اين وجه،و اين وجه مقارب وجه سيم [6]است در معنى،و وجه اوّل لا يقتر است اين جا براى آن‌كه در آيت ذكر قيامت است من قوله: كَمٰا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ [7]،و نيز آنچه ما بعد اوست بر سبيل تعليل،دليل اين مى‌كند من قوله: إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيٰاطِينَ أَوْلِيٰاءَ مِنْ دُونِ اللّٰهِ ،و تقدير آن است كه:

لأنّهم اتّخذوا الشّياطين،يعنى اين ضلال بر ايشان[] [8]ازآنجا واجب شد كه ايشان شياطين را به اولياى خود گرفتند و دوستان و ياران ساختند بدون خداى [9]،و نيز لايق باشند به خذلان على وجه العقوبة.و«اتّخاذ»اعداد [10]الشّىء لأمر من الامور باشد،و افتعال بود از«اخذ».چون ايشان اعداد شياطين كردند براى نصرت بدون خداى،حقّ تعالى گفت:ايشان شياطين را به دوست و يار گرفتند و به دست بنهادند و عدّه و ساز خود كردند،و از اين‌همه بدتر [11]آن‌كه مى‌پندارند كه ايشان مهتدى و راه‌يافته‌اند.و«حسبان»،ظنّ و گمان باشد.

قوله تعالى: يٰا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ ،مفسّران گفتند:

سبب نزول آيت آن بود كه بنى عامر عادت داشتند كه برهنه گرد خانه طواف