كه خواهد و عذاب كند آن را كه خواهد،و خداى آمرزگار و بخشاينده است.

قوله: إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا ،خداى-جلّ جلاله-چون مؤمنان و آنان كه از اهل كتاب ايمان آوردند و اوصاف و مستحقّات [1]ايشان و آنچه ايشان را خواهد بودن بگفت،در عقب آن ذكر كافران كرد و احوال ايشان،گفت:آنان كه كافر شدند آنچه همّت[و] [2]سعى و كدّ ايشان در آن بود و همه عنايت از ايشان [3]مصروف به آن است و همه عمر در سر آن كردند [4]فردا قيامت از ايشان هيچ غنا و كفاف نكند، يقال:اغنى فلان عن فلان،إذا قام مقامه و دفع عنه،گفت:مالش سود ندارد و فرزندان از او دفع نكنند،چنان كه حق‌تعالى از او حكايت كرد كه به وقت فروماندگى گويند: مٰا أَغْنىٰ عَنِّي مٰالِيَهْ، هَلَكَ عَنِّي سُلْطٰانِيَهْ [5]،جز آن‌كه غنا نكند وبال باشد كه:

فى حلالها حساب و في حرامها عقاب [6] .و بر جمله معنى آن است [255-پ]كه [7]:لا ينفع و لا يدفع،سود ندارد و بازندارد،مال سود ندارد و فرزند بلا بازندارد.

و قوله: شَيْئاً ،براى آن به لفظ نكره گفت تا نفى عام باشد كه هيچ‌چيز به‌هيچ‌وجه هيچ سود ندارد.

وَ أُولٰئِكَ أَصْحٰابُ النّٰارِ ،و ايشان ملازمان دوزخ باشند.و صاحب هر چيز [8]ملازم او بود،و آنجا هميشه باشند و مفارقت نكنند ازآنجا.

مَثَلُ مٰا يُنْفِقُونَ فِي هٰذِهِ الْحَيٰاةِ الدُّنْيٰا ،يمان گفت:مراد نفقۀ ابو سفيان است و يارانش كه روز بدر كردند بر عداوت رسول-عليه السّلام.

مقاتل گفت:نفقۀ عوامّ جهودان است بر احبار و رؤسايشان بر سبيل رشوت.