مفسّران و فقها،و آنان كه گفتند:منسوخ نيست،خلاف كردند في قوله: فَارْزُقُوهُمْ ، تا [1]اين امر بر وجوب است يا بر ندب.بلخى و جبّايى و رمّانى و جعفر بن مبشّر گفتند:مندوب است و واجب نيست،و مجاهد گفت:واجب نيست مادام‌كه دل وارثان خوش باشد.

و آنان كه گفتند منسوخ است،سعيد بن المسيّب است،و ابو مالك و ضحّاك گفتند:اين آيت پيش قسمت ميراث و تعيين فرض اصحاب فرائض بود كه نصيب هركسى چيست.چون آيت ميراث آمد و نصيبها معيّن شد،اين آيت منسوخ شد،و اين بر سبيل وصيّت بود.

آنگه خلاف كردند در آن‌كه: فَارْزُقُوهُمْ خطاب با كيست.بيشتر مفسّران برآنند كه خطاب با ورثه است،و درست اين است لقوله: وَ إِذٰا حَضَرَ الْقِسْمَةَ ،و «قسمت»وارثان را باشد.

و بعضى دگر گفتند:خطاب به آن‌كس كه او را وفات خواهد رسيدن كه در مرگ وصيّت كند آنان را كه وارث نباشند چيزى تا دل ايشان بازنماند،قالوا،و ذلك قوله: وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً .و ظاهر قرآن از اين مانع است،براى آن‌كه چون مرد زنده باشد قسمت ميراث او صورت نبندد،و حق‌تعالى اين امر معلّق بكرد به وقت قسمت ميراث:في قوله: وَ إِذٰا حَضَرَ الْقِسْمَةَ .

آنگه خلاف كردند در آن‌كه: وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً ،خطاب است با كه،و اين«قول معروف»چيست؟قولى آن است كه گفتيم:خطاب به آن است كه حضرته الوفاة،و اين درست نيست،درست آن است كه خطاب با ورثه است،بر قول آنان كه گفتند:آيت در ميراث است در وصيّت نيست.و آنان كه گفتند:آيت در وصيّت است،گفتند:خطاب با اوليا و اوصياست،و«واو»به معنى«او»است براى آن‌كه از سه وجه بيرون نباشد [2]:يا ورثه بزرگ باشند يا كوچك،يا هم بزرگ و هم كوچك.آنان كه بزرگ باشند خطاب ايشان اين است كه: فَارْزُقُوهُمْ ،براى آن‌كه ايشان[294-پ]مالك نصيب خود باشند،و انفاذ وصيّت از وصى و از ايشان