نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 4 صفحه : 481
النّبىّ-عليه السلام: يحشر زيد بن نفيل امّة واحدة يوم القيامة. و الأمّة الأم،من قولهم:هى امّ فلان،و امّته بمعنى واحد،و اصل همه من الأمّ باشد و هو القصد.
جماعت را [1]براى آن امّت خوانند كه اجتماع ايشان على مقصد واحد[باشد] [2]و كذا الباقي.
و«معروف»فعلى باشد حسن كه صفتى زايد بر حسن دارد امّا بأن يكون واجبا او مندوبا اليه،يا فريضه باشد يا سنّت.پس امربهمعروف [بواجب] [3]واجب باشد،و امر به سنّت سنّت باشد.و«منكر»قبيح باشد،و نهى از جمله او واجب باشد براى آنكه ترك همه قبايح واجب است،و همچنين منع كردن از همه واجب باشد.و«انكار» اظهار كراهت چيز [4]باشد براى وجهى از وجوه قبح كه در او باشد.و نقيض او «اقرار»باشد،و آن اظهار قبول چيزى باشد براى آنكه صواب و نكو باشد،و باتّفاق امربهمعروف و نهى منكر هر دو واجب است.
و بيشتر متكلّمان برآنند كه:فرض بر كفايت است،و مذهب ما آن است كه:
فرض بر اعيان است.و بعضى علما گفتند:طريق وجوب انكار منكر عقل است، براى آنكه چون كراهتش[واجب] [5]باشد،منع از او واجب باشد.و الّا تاركش بهمنزله راضى باشد به منكر،و مذهب ما آن است كه:طريق وجوبش سمع[است] [6]و اجماع امّت.
و امربهمعروف و نهى منكر به سه مرتبه باشد:باليد و اللّسان و القلب،به دست و زبان و دل،اگر ممكن باشد به هر سه بكند:هم به دل،هم به دست،هم به زبان.
اگر به دست نتواند،به زبان.و اگر به زبان نتواند،به دل منكر باشد فعل منكر را و ترك معروف را.
اگر گويند:استعمال سلاح [7]در اين باب روا باشد؟گوييم:اگر حاجت