نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 20 صفحه : 191
وضع جميع ما يحتاج إليه فى البيت و الكيس [1].و انگشترى را براى[آن] [2]خاتم خوانند كه مهرنهنده باشد،و كسائى خواند [3]:خاتمه مسك،على وزن الفاعل.و اين قرائت اميرالمؤمنين على است و علقمه.و«ختام»كه قرائت عامّۀ قرّاء است جمع خاتم باشد [4].و گفتند:ختام مصدر باشد و خاتم اسم.و گفتند:ختام و خاتم به يك معنى باشد،كقولهم:رجل كريم الطباع و الطابع،قال الفرزدق:
فبتن بجانبىّ مصرّعات و بتّ افضّ اغلاق الختام وَ فِي ذٰلِكَ فَلْيَتَنٰافَسِ الْمُتَنٰافِسُونَ ،گفت:بايد تا راغبان در او رغبت كنند و چيزى نفيس مرغوب باشد.و«تنافس»آن باشد كه هريكى از دو نفس رغبت كنند كه چيزى نفيس ايشان را باشد.و نفست بالشيء اذا بخلت به لشدة الرغبة فيه،و مثله قوله: لِمِثْلِ هٰذٰا فَلْيَعْمَلِ الْعٰامِلُونَ [5]،و در ضمن او تحريض است مكلّفان را بر طاعت و عمل صالح كردن.مقاتل بن سليمان گفت:فليتنازع المتنازعون،بايد تا منازعت در او كنند منازعتكنندگان،يعنى به مسارعت به اعمال صالحه تا از يكديگر بربايند كه هركس را كه عمل بيش باشد و به باشد اين منفوس مرغوب او را بود.عطا گفت:منافسه،مسابقه باشد.زيد أسلم گفت:
مشاحّه باشد.ابن جرير گفت:جد كردن در طلب باشد و حريصى نمودن [6]بر او [85-ر].و اين اصل كلمت است در لغت:
وَ مِزٰاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ ،و مزاج او گفت:از تسنيم باشد،و گفتند:«تسنيم» شرابى باشد كه از بالا بر ايشان فرود آيد،مشتقّا من سنام البعير.ضحّاك گفت:
تسنيم شريفترين شرابها باشد.مقاتل گفت:تسنيم چشمهاى باشد كه از آن بهشت عدن بر ايشان فرود آيد في منازلهم و غرفهم.عبد اللّه مسعود و عبد اللّه